Po zakończeniu każdego roku Najwyższa Izba Kontroli bada, jak rząd poradził sobie z wykonaniem planu finansowego, czyli budżetu państwa, na dany rok. Swoją ocenę składa i przedstawia w Sejmie. Zwykle ma do wykonania budżetu sporo uwag, nigdy jednak nie wystawił za to rządowi negatywnej oceny. Inaczej jest w przypadku wykonania budżetu za zeszły rok. „Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia kierunki zmian w systemie finansów publicznych, w wyniku których gospodarka finansowa państwa prowadzona jest w znacznej części poza budżetem państwa i z pominięciem rygorów właściwych dla tego budżetu” – czytamy w sprawozdaniu NIK z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2022 r.
Czytaj więcej
Nowelizacja tegorocznego budżetu zakłada głębokie przetasowania dochodów i wydatków. Rząd chce mieć 16 mld zł rezerwy na nieprzywidziane zdarzenia.
NIK twierdzi, że ustawa budżetowa przestaje pełnić funkcję podstawowego aktu zarządzania finansami państwa. Zauważa, że budżet państwa, budżet środków europejskich oraz plany finansowe pozabudżetowych jednostek sektora finansów publicznych zostały wykonane zgodnie z ustawą budżetową na 2022 r., jednak ustawa ta nie obejmowała wielu istotnych operacji finansowych związanych z realizacją zadań państwa, a mających wpływ na wzrost długu Skarbu Państwa. – W 2022 r. w dalszym ciągu w szerokim zakresie stosowano różnorodne rozwiązania, które zaburzały przejrzystość i roczność realizacji budżetu państwa, a istotna część zadań państwa była finansowana ze środków ujętych nie tylko poza budżetem państwa czy ustawą budżetową, ale nawet poza sektorem finansów publicznych – alarmuje NIK.
Czytaj więcej
Najpoważniejszym zagrożeniem dla wiarygodności ekonomicznej Polski jest brak stabilności finansowej. W tym obszarze nasza wiarygodność obniża się coraz poważniej.
I wylicza, że na koniec 2022 r. wystąpiła rekordowa, wynosząca 302,6 mld zł, różnica pomiędzy długiem publicznym obliczanym według metodologii unijnej a tym ustalanym według zasad krajowych. – Różnica ta była głównie wynikiem ujmowania w długu sektora instytucji rządowych i samorządowych zobowiązań zaciągniętych w celu sfinansowania zadań państwa ze środków funduszy pozabudżetowych obsługiwanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego – w szczególności Funduszu Przeciwdziałania Covid-19, Funduszu Pomocy i Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych – oraz zadłużenia Polskiego Funduszu Rozwoju – precyzuje NIK. Zdaniem Izby skala tego zjawiska, liczba funduszy i kwota, jaką dysponują, czyni je „niejako alternatywnym budżetem”, który funkcjonuje poza kontrolą parlamentu. Izba zaapelowała do rządu o przywrócenie budżetowi zgodnej z konstytucją rangi centralnego planu finansowego państwa.
