Dziś patrzymy na perspektywy gospodarki bardzo pozytywnie

Udzielał pan wywiadu „Rzeczpospolitej" ponad rok temu. Jak od tego czasu zmieniła się sytuacja polskiej i światowej gospodarki?

Rok temu była większa niepewność, choć już wtedy zaczynały się pojawiać pozytywne sygnały przemawiające za ożywieniem. Dziś patrzymy na gospodarkę i jej perspektywy bardzo pozytywnie. Dotyczy to zarówno spodziewanej sytuacji w kolejnych miesiącach 2021 r., jak i w roku przyszłym. PKB na świecie będzie rosło. Eksperci z różnych ośrodków badawczych mówią, że przed nami najwyższy wzrost gospodarczy od lat 70. ubiegłego wieku. Już teraz widać, że w porównaniu z kryzysem z lat 2008/2009 powracamy do normalności w dużo szybszym tempie. Wraz ze znoszeniem lockdownów odbicie wydaje się bardzo szybkie i mocne, szczególnie że konsumenci na całym świecie zgromadzili w czasie pandemii olbrzymie oszczędności.

Dodatek „Rok w pandemii oczami przedsiębiorców"

Optymizm ten płynie również z obserwacji sytuacji naszych klientów. Mają duże portfele zamówień i bardzo dobre perspektywy na przyszłość. W niektórych sektorach te tendencje są szczególnie dobrze widoczne.

W jakich?

Spójrzmy chociażby na logistykę, która dynamicznie się rozwija, a logistyka i transport to wyznacznik kondycji całej gospodarki. Sektor maszyn i urządzeń przoduje w rankingach z nowym, rekordowo wysokim tempem wzrostu produkcji. Za nim plasuje się sektor usług: usługi medyczne.

Jak na tle innych krajów wypada Polska?

Naprawdę dobrze. Rok temu mówiłem, że możemy nie tylko wyjść z kryzysu obronną ręką, ale też stać się jego beneficjentami. I ta przepowiednia właśnie się sprawdza. Jeśli dodamy do tego dość niskie koszty pracy w naszym kraju, to mamy przyczynę, dla której inwestycje nad Wisłę napływają tak licznie. Jesteśmy trzecim, po USA i Hiszpanii, odbiorcą bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie, których wartość przekracza obecnie 1 mld dol. Zainteresowaniem cieszą się szczególnie inwestycje w centra usług. Jako wieloletni doradca inwestorów azjatyckich, głównie z Korei, już w ubiegłym roku widziałem ich olbrzymie zainteresowanie sektorem zielonej energii.

Jakie wnioski powinni wyciągnąć z pandemii przedsiębiorcy? A może już wyciągnęli?

Rzeczywiście, część przedsiębiorców wykorzystała okres pandemii na adaptację do nowych warunków rynkowych i zwiększenie efektywności biznesów. To zmiany, które wcześniej trudno byłoby im przeprowadzić, bo niełatwo przebudowuje się strukturę biznesu, pracując na pełnych obrotach. Wybuch pandemii zmienił sytuację – firmy, aby przetrwać, musiały szybko zmienić modele biznesowe, przejść ekspresową digitalizację.

Zmiany w kierunku cyfryzacji wiele przedsiębiorstw zaczęło przed wybuchem pandemii i teraz to zaprocentowało. Duże zainteresowanie aktywami związanymi z cyfryzacją widać też na rynku transakcyjnym. Część podmiotów, które nie mają u siebie takich kompetencji, rozważa dokupienie cyfrowych aktywów lub już to zrobiło.

Pandemia pokazała naszej gospodarce, że nie możemy być aż tak zależni od dostaw z Azji, która jest głównym źródłem wielu półproduktów i surowców dla branży TMT (technologie, media, telekomunikacja – red.) i automotive. Dzięki temu mamy szansę wzmocnić produkcję własną z korzyścią dla wszystkich.

Które jeszcze sektory można nazywać wygranymi?

Naturalnymi beneficjentami pandemii są oczywiście TMT i e-commerce, ale nie mówię tu niczego odkrywczego. Są też rynkowe ciekawostki, wzrósł popyt na... zwierzęta domowe. Ich ceny poszły w górę aż o 30,3 proc. rok do roku, a na usługi weterynaryjne o 6,4 proc. Praca zdalna zmusiła wielu z nas do kupowania droższych usług telekomunikacyjnych, więc zwiększył się na nie popyt. Bardzo zyskała też budowlanka – zmuszeni do spędzania większości czasu w domach zaczęliśmy się wygodniej urządzać. Podmioty działające w tych sektorach mają pełne ręce roboty, a to także klienci korzystający z naszych usług.

Na drugim biegunie mamy branże, które mocno ucierpiały, jak gastronomia czy turystyka. Czy będą w stanie odrobić straty?

Odrobienie strat może być niełatwe. Część podmiotów najprawdopodobniej tego trudnego okresu nie przetrwa. Bardziej wyraźny obraz branż zobaczymy, gdy skończą się tarcze i programy pomocowe. Spodziewamy się wzrostu liczby transakcji dotyczących tzw. distressed assets (aktywa wystawione na sprzedaż po okazyjnej cenie ze względu na konieczność ich szybkiego zbycia, zwane także aktywami zagrożonymi – red.). Na razie na polskim rynku takich transakcji nie widzimy jeszcze zbyt dużo. Wynika to z faktu, że wiele firm dostało różnego rodzaju wsparcie publiczne, a państwo wprowadziło regulacje, które sztucznie przedłużają byt niektórych podmiotów. Warto odnotować, że nawet w branżach, na które pandemia miała negatywny wpływ, znajdziemy firmy, które radzą sobie całkiem dobrze, bo potrafiły dopasować swój biznes do nowej rzeczywistości.

Wspomniał pan o rynku fuzji i przejęć. Gdy rok temu wybuchła pandemia, rynek transakcyjny się załamał, ale w drugiej połowie roku odżył. Ta wysoka aktywność się utrzymuje?

Po załamaniu na rynku M&A w II kwartale 2020 r. w kolejnych okresach sytuacja była już znacząco lepsza, a liczba transakcji mocno wzrosła. Było to widać już w końcówce II kwartału 2020 r., a następnie w III i IV kwartale. W tym roku wysoka aktywność transakcyjna nadal się utrzymuje. Dla nas ten rok też będzie mocny – jest dopiero maj, a za nami już cztery transakcje, kolejna jest na horyzoncie. Zakładamy, że aktywność na rynku M&A będzie utrzymywała się na wysokim poziomie jeszcze przez dwa, trzy lata. Podobnie było po kryzysie finansowym z lat 2008–2009. Widzimy nie tylko duży popyt na przejęcia, ale też znaczący ruch po stronie podaży. Pandemia nie pozostała bez wpływu na podejście właścicieli firm do swojej przyszłości. Część z nich zaczęła rozważać sprzedaż i spieniężenie swoich aktywów.

Jak kształtują się wyceny?

Daje się zauważyć wyraźne zwyżki, szczególnie tam, gdzie chodzi o perspektywiczne biznesy. Takie, które są innowacyjne i w okresie pandemii udowodniły, że sobie poradzą i są zdrowe finansowo. Ich wyceny poszły w górę. Patrząc z naszej perspektywy – w ostatnim czasie nie przeprowadziliśmy żadnej transakcji, w której obserwowalibyśmy spadek wyceny.

Czy wysokie wyceny są też pochodną dużej ilości dostępnej gotówki? Koszt pieniądza jest niski, a fundusze private equity dysponują z roku na rok coraz większymi zasobami gotówki.

Rzeczywiście dry powder (wartość środków zgromadzonych na inwestycje – red.) jest coraz wyższy. Nic więc dziwnego, że w funduszach PE rośnie presja na zawieranie transakcji.

Patrząc z perspektywy sprzedającego, gdzie można dostać lepszą cenę: w segmencie funduszy PE czy raczej od inwestora strategicznego?

Każdy przypadek jest inny, więc trudno generalizować. Patrząc z perspektywy sprzedającego, najwyższą wycenę najczęściej można uzyskać od inwestora strategicznego (branżowego). Jesteśmy współzałożycielem globalnej firmy doradczej Eight International, co daje nam bezpośredni wgląd w większość rynków światowych. Widzimy, że najlepsze wyceny oferują inwestorzy spoza Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Ale są też fundusze PE, których strategia zakłada konsolidację danej branży i właśnie pod tym kątem dobierają spółki portfelowe. Mają sektorową specjalizację i mogą liczyć na efekty synergii z przejęcia, a za co za tym idzie – są gotowe zapłacić za aktywo wyższą cenę.

W ostatnich latach dużo mówiło się o wzroście zainteresowania polskimi aktywami inwestorów z Azji. Widać takie zjawisko?

Tak, ale w niespecjalnie dużym stopniu, co wynika np. z preferencji branżowych. Inwestycje chińskie w dużym stopniu dotyczą aktywów technologicznych, a w naszym kraju nie ma ich zbyt dużo. Co nie zmienia oczywiście nieustającego zainteresowania inwestycjami w czystą energię, o których już wspomniałem.