Ulga meldunkowa - wyrok NSA o niespełnieniu wymogów formalnych przez podatnika

Problem dotyczy osób, które nabyły nieruchomość w latach 2007-2008, następnie ją sprzedały przed upływem pięciu lat od daty nabycia i nie dopełniły warunku formalnego w postaci złożenia oświadczenia o zameldowaniu w lokalu przez okres co najmniej 12 miesięcy. W stosunku do takich osób organy kwestionują prawo do zwolnienia i domagają się od nich uiszczenia zaległego podatku. Postępowania podatkowe wszczynane są tuż przed upływem terminu przedawnienia, co dodatkowo oznacza konieczność zapłaty narosłych odsetek.

Czytaj także: Ofiara ulgi meldunkowej wygrała z fiskusem po interwencji RPO

W jednej z tego typu spraw małżonkowie zwrócili się z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowej powstałej z tytułu sprzedaży mieszkania przed upływem 5 lat od daty przekształcenia lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu w prawo własności. Był to kolejny już wniosek o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego z tego tytułu. Poprzednie postępowanie zakończyło się wydaniem decyzji odmownej.

Małżonkowie wskazywali, że spełnili warunek zameldowania w sprzedawanym mieszkaniu przez wymagany okres co najmniej 12 miesięcy, natomiast nie złożyli wymaganego oświadczenia. Pani Helena uzyskała bowiem w urzędzie skarbowym zapewnienie o braku konieczności złożenia takiego dokumentu. W toku postępowania podatkowego organy stwierdziły, że sytuacja majątkowa małżonków jest trudna, szczególnie w aspekcie środków pieniężnych na wyżywienie oraz leki. W konsekwencji uznano, że wystąpił ważny interes podatnika, który przemawia za umorzeniem, ale jedynie odsetek za zwłokę, a nie samego podatku.

Sprawy trafiły do WSA w Gdańsku (sygn. akt I SA/Gd 1880/15 oraz I SA/Gd 1181/15), który oddalił skargi podatników. Sąd stwierdził, że okoliczności uzasadniające zastosowanie ulgi powinny charakteryzować się wyjątkowością i są to okoliczności o charakterze klęsk żywiołowych, czy też zdarzeń losowych, uniemożliwiających wywiązywanie się podatnikowi z ciążących na nim względem Skarbu Państwa obowiązków. Od zapadłych orzeczeń zostały wniesione skargi kasacyjne do NSA.

W obu sprawach udział zgłosił Rzecznik Praw Obywatelskich. Zdaniem RPO ulgi podatkowe nie powinny stawać się swoistą pułapką dla obywateli. Kwestię przyznania ulgi w postaci umorzenia zaległości podatkowych należy rozpatrywać z uwzględnieniem przyczyn doprowadzenia do ich istnienia. Tym samym, w kontekście przesłanki interesu publicznego należy wziąć pod uwagę: wielokrotne zmiany stanu prawnego w obszarze opodatkowania zbycia nieruchomości, braku wzoru oświadczenia w sprawie spełnienia warunków do skorzystania z ulgi meldunkowej, konieczność rozstrzygnięcia wątpliwości co do stanu faktycznego na korzyść podatnika. Ponadto Rzecznik wskazywał, że organy powinny zbadać, czy na skutek dochodzenia zaległości podatkowych od małżonków, Skarb Państwa ostatecznie nie poniesie większych kosztów niż w wypadku zaniechania korzystania z tego uprawnienia.

We wtorek 2 października 2018 roku Naczelny Sąd Administracyjny w całości zgodził się z argumentacją RPO i w konsekwencji uchylił nie tylko zaskarżone wyroki WSA, ale także decyzje organów obu instancji, wydane w sprawie małżonków.

W ustnych motywach rozstrzygnięcia sąd zwrócił uwagę, że wnioski o umorzenie zaległości podatkowych są wręcz ostatnią deską ratunku dla ofiar ulgi meldunkowej. Nie sposób zatem pominąć okoliczności towarzyszących powstaniu zaległości podatkowej z tytułu kwestionowania prawa do ulgi meldunkowej. Zdaniem NSA, niedopełnienie przez podatnika wyłącznie wymogów formalnych przy ubieganiu się o ustawową ulgę meldunkową mieści się w pojęciu interesu publicznego. Jednocześnie, NSA podzielił pogląd, zgodnie z którym stosowanie instytucji umorzenia zaległości podatkowych nie powinno ograniczać się wyłącznie do zdarzeń absolutnie nadzwyczajnych lub losowych.

W ocenie NSA, nowe podejście w judykaturze sądów administracyjnych powinno znaleźć odzwierciedlenie w oczekujących jeszcze na rozstrzygnięcie sprawach "ulgowiczów", zarówno w postępowaniach umorzeniowych, jak i wymiarowych.

Land Rover Discovery Sport – teraz 0% wpłaty własnej i rata 1.539 zł netto/mies.