Stanowisko MEN z 14 listopada 2011 r. w sprawie czasu pracy nauczyciela podczas wycieczki

W myśl art. 42 ust. 1- 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.), czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. W ramach tego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:

1)    zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7;

2)   inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:

a)    nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,

b)    nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu;

3)    zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Zgodnie z powyższym, jeśli wycieczki szkolne są jednym z zadań statutowych szkoły, nauczyciele zobligowani  są do organizacji i uczestnictwa w wycieczkach organizowanych przez szkołę.

Zapewnienie opieki i bezpieczeństwa uczniom podczas wycieczek i imprez odbywa się  w sposób określony w przepisach wydanych na pod stawie ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (DzU z 2001 r. nr 81, poz. 889 i nr 102, poz. 1115) i ustawy o systemie oświaty.

Na podstawie § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły  i placówki krajoznawstwa i turystyki (DzU nr 135, poz. 1516), program wycieczki lub imprezy organizowanej przez szkolę, listę uczestników, imię i nazwisko kierownika oraz liczbę opiekunów zawiera karta wycieczki lub imprezy, którą zatwierdza dyrektor szkoły. Zgodnie z kartą wycieczki, początkiem wycieczki jest wyjazd, a końcem - powrót dzieci do szkoły, a więc czas pracy nauczyciela realizującego zajęcia opiekuńczo-wychowawcze w ramach wycieczki szkolnej  jest taki sam, jak czas tej wycieczki.

W sytuacji wycieczki trwającej 24 godziny należy pamiętać, że ustawa - Karta Nauczyciela ogranicza wymiar czasu pracy nauczyciela do 40 godzin tygodniowo, a zatem nie upoważnia także dyrektora szkoły do powoływania dodatkowych obciążeń dla nauczycieli w zakresie czasu pracy powyżej wskazanego.  Przy czym  w art. 42c ust. 1 ww. ustawy, ustawodawca nakłada na nauczyciela obowiązek pracy w ciągu 5 dni tygodnia, nie przewidując w tym względzie okresu rozliczeniowego (dyrektor szkoły może ustalić czterodniowy tydzień pracy wyłącznie nauczycielom dokształcającym się, wykonującym inne ważne społecznie zadania lub – jeżeli  to wynika z organizacji pracy w szkole). Ustalony dla nauczyciela pięciodniowy tydzień pracy może ulec skróceniu tylko wtedy, gdy w dzień roboczy dla nauczyciela przypada święto określone w ustawie z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (DzU nr 4, poz. 28 ze zm.).

Problem konieczności wydłużenia czasu pracy nauczyciela (opiekuna) podczas imprez wyjazdowych powyżej ograniczeń wynikających z ustawy - Karta Nauczyciela, w odniesieniu do maksymalnego czasu pracy, powinien zostać rozwiązany przez pracodawcę, czyli dyrektora szkoły, poprzez odpowiednie zwiększenie stanu osobowego wycieczki lub zielonej szkoły. W sytuacjach szczególnych możliwe jest ponadto skorzystanie przez pracodawcę (organizatora wycieczki czy zielonej szkoły) z przepisów powszechnych regulujących wykonywanie zadań wykraczających poza zakres obowiązków pracowniczych.