"Rzeczpospolita": Ministerstwo Edukacji Narodowej otwiera szkołom możliwość stosowania podsłuchów. To skutek problemów z dyscypliną wśród uczniów. Czy nauczyciele zawsze mieli z tym kłopoty?

Prof. Jerzy Kochanowicz: Kłopoty z dyscypliną w szkole występują od samego początku, czyli od szkół greckich w V w. p.n.e. Wyraz „szkoła" pochodzi od greckiego słowa „schola", oznaczającego miejsce odpoczynku, relaksu i radości. Oczywiście takim miejscem szkoła nigdy nie była i nie jest.

Jak kiedyś radzili sobie nauczyciele z uczniami?

Rózga od zawsze była atrybutem nauczyciela. W starożytnej Grecji kładziono bardzo duży nacisk na kary fizyczne. Sytuacja poprawiła się od I-II w. n.e., dzięki pedagogom rzymskim, którzy kładli nacisk na to, by wpływać na uczniów argumentami słownymi. Chcieli, żeby nauczyciel był dla podopiecznych jak dobry ojciec. Sytuacja pogorszyła się w średniowieczu.

To znaczy?

Bardzo często sięgano wtedy po rózgę. Sadzano też uczniów w oślich ławkach, zmuszano do noszenia zawieszonych na szyi glinianych bądź drewnianych tabliczek, na których wypisywano przewinienia ucznia albo wyrażenie: „jestem osłem". Chodziło o ośmieszenie. Z kolei w epoce odrodzenia złagodzono podejście do dyscypliny. Optowali za tym m.in. Jan Ludwik Vives i Erazm z Rotterdamu. Kary fizyczne stosowano w ostateczności. Nauczyciel nie stosował też kar psychicznych ani obelg. W niektórych szkołach, były jednak karcery. A w szkołach jezuickich - pierwsza powstała w 1548 r., zaś ostatnią zamknięto ok. 1780 r. - wprowadzono instytucję korektora.

Co to za instytucja?

Korektor był człowiekiem opłacanym przez szkołę, który wymierzał – na osobności - kary wskazywane przez nauczyciela. Uczeń mógł się sprzeciwić wyrokowi, wtedy nauczyciel z nim negocjował, przekonywał, żeby poddał się karze. Ale jeżeli uczeń był uparty, to usuwano go ze szkoły. W kolejnych latach kary fizyczne były powszechnie stosowane, nawet po utworzeniu w Polsce w 1773 r. Komisji Edukacji Narodowej. Przetrwały do połowy XX w., a właściwie do końca XX w.

Za co dyscyplinowano uczniów?

Twoje wybory zależą od tego, co wiesz

Tylko 19 zł
za pierwszy miesiąc dostępu do rp.pl

Subskrybuj

W szkołach odrodzeniowych głównym przewinieniem było mówienie po polsku. Uczniowie mieli mówić tylko po łacinie. Poza tym karano np. za brak pracy domowej czy za złe zachowanie na stancjach.

A czy za coś uczniów nagradzano?