Przyspieszona rusyfikacja Ukraińców. „Bez paszportu nie da się przetrwać”

Paszport jest niezbędny np. do tego, aby udowodnić własność nieruchomości, czy zachować dostęp do opieki zdrowotnej i dochodów emerytalnych. Odmowa może skutkować utratą prawa do opieki nad dziećmi, więzieniem lub czymś gorszym. Nowe rosyjskie prawo stanowi, że każdy przebywający na terytoriach okupowanych, który do 1 lipca nie będzie posiadał rosyjskiego paszportu, podlega karze pozbawienia wolności jako „obcokrajowiec”.

Wyrobienie rosyjskiego paszportu oznacza jednak, że mężczyźni mieszkający na okupowanym terytorium mogą zostać powołani do walki z tą samą armią ukraińską, która próbuje ich uwolnić.

Rosja oferuje także zachęty: stypendium za opuszczenie okupowanego terytorium i przeprowadzkę do Rosji, pomoc humanitarną, emerytury i pieniądze dla rodziców noworodków – z rosyjskimi aktami urodzenia.

Dochodzenie AP wykazało, że w samych obwodach donieckim i zaporoskim rząd rosyjski przejął co najmniej 1785 domów i firm. 25 lutego ukraińskie władze na uchodźstwie na Krymie poinformowały, że spośród 694 żołnierzy, którzy zgłosili śmierć w niedawnych walkach za Rosję, 525 to prawdopodobnie obywatele Ukrainy, którzy od czasu aneksji posiadali rosyjskie paszporty.

Pierwsi żołnierze, którzy walczą przeciwko Ukrainie

Rzecznik praw człowieka Ukrainy Dmytro Lubinets powiedział, że „prawie 100% całej populacji, która nadal mieszka na tymczasowo okupowanych terytoriach Ukrainy”, ma teraz rosyjskie paszporty”.

Na mocy prawa międzynarodowego z 1907 r. zabrania się zmuszania ludzi do „przysięgania wierności wrogiemu Mocarstwu”. Kiedy jednak Ukraińcy ubiegają się o rosyjski paszport, muszą przedstawić dane biometryczne i informacje o telefonie komórkowym oraz złożyć przysięgę lojalności.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 752

24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę.

– Ludzie na terytoriach okupowanych, to pierwsi żołnierze, którzy walczą przeciwko Ukrainie – mówi Kateryna Raszewska, prawniczka, która pomogła Ukrainie wnieść sprawę o zbrodnie wojenne przeciwko Putinowi przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym. – Dla nich logiczne jest, aby nie marnować Rosjan, tylko wykorzystać Ukraińców.

Początek akcji nadawania rosyjskich paszportów datuje się na aneksję Krymu w 2014 roku. Obywatelstwo rosyjskie było automatycznie nadawane stałym mieszkańcom Krymu oraz każdemu, kto nie chciał utracić praw do pracy, opieki zdrowotnej i majątku.

Według statystyk opublikowanych przez rosyjski rząd w 2015 roku, po dziewięciu miesiącach okupacji półwyspu przez Rosję wydano tam 1,5 miliona rosyjskich paszportów. Jednak Ukraińcy twierdzą, że przez lata nadal można było funkcjonować bez paszportu.

Szereg ustaw ułatwiających Ukraińcom uzyskiwanie paszportów

Od maja 2022 r. Rosja przyjęła szereg ustaw ułatwiających Ukraińcom uzyskiwanie paszportów, głównie poprzez zniesienie zwykłych wymogów dotyczących miejsca zamieszkania i dochodów. W kwietniu 2023 r. nałożono karę. Każdy przebywający na terytoriach okupowanych, kto nie przyjmie obywatelstwa rosyjskiego, zostanie uznany za bezpaństwowca i będzie musiał zarejestrować się w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Rosji.

Rosyjscy urzędnicy zagrozili wstrzymaniem dostępu do opieki medycznej i stwierdzili, że paszport jest niezbędny do udowodnienia własności nieruchomości. Rząd rosyjski przejął setki nieruchomości uznanych za „opuszczone”.

– Widać to na stemplach paszportowych: jeśli ktoś dostał paszport w sierpniu 2022 r. lub wcześniej, z pewnością jest prorosyjski. Jeśli paszport został wydany po tym czasie, to z pewnością jest to obywatel wymuszony – mówi Oleksandr Rozum, prawnik, który opuścił okupowane miasto Berdiańsk i obecnie zajmuje się pomocą biurokratyczną dla Ukraińców na okupowanych terenach.

Dekret podpisany 4 stycznia przez Putina pozwala na przyspieszenie obywatelstwa ukraińskich sierot i „pozbawionych opieki rodzicielskiej”, do których zaliczają się dzieci, których rodzice byli przetrzymywani na terytoriach okupowanych. Według ukraińskiego rządu prawie 20 000 ukraińskich dzieci zaginęło w Rosji lub na terytoriach zajętych przez Rosję, gdzie mogą otrzymać paszporty i zostać adoptowane jako obywatele Rosji.

Bez rosyjskiego paszportu nie ma opieki zdrowotnej

Międzynarodowa organizacja Lekarze na rzecz Praw Człowieka udokumentowała co najmniej 15 przypadków osób, którym odmówiono niezbędnej opieki medycznej na terytoriach okupowanych od lutego do sierpnia 2023 r. z powodu braku rosyjskiego paszportu. Niektóre szpitale posiadały nawet stanowisko paszportowe, aby przyspieszyć proces w przypadku zdesperowanych pacjentów. Zamknięto jeden ze szpitali w obwodzie zaporoskim, ponieważ personel medyczny odmówił przyjęcia obywatelstwa rosyjskiego.

Od 1 stycznia każda osoba potrzebująca opieki medycznej w okupowanym regionie musi przedstawić dowód posiadania obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, z którego z kolei mogą korzystać wyłącznie obywatele Rosji.

Czytaj więcej

Świat

Obcokrajowcy nie chcą przeprowadzać się do Rosji. Jakich rodaków przyciąga Putin?

Ukraińcy, Białorusini, Gruzini i mieszkańcy państw bałtyckich nie chcą przeprowadzać się do Rosji...

Dina Urich, która wraz z grupą pomocową Helping to Leave organizuje ucieczki z okupowanego terytorium, powiedziała, że każdego miesiąca wpływa około 400 próśb, ale grupa ma pieniądze i personel tylko na 40 ewakuacji. Jak dodała, pierwszeństwo mają ci, którzy potrzebują pilnej opieki medycznej. A rosyjscy żołnierze na ostatnich punktach kontrolnych zaczęli zawracać ludzi bez rosyjskich paszportów.

– Ludzie nieustannie umierają w oczekiwaniu na ewakuację z powodu braku opieki zdrowotnej – stwierdziła. – Ludzie tam pozostaną, ludzie będą umierać, ludzie doświadczą presji psychicznej i fizycznej, to znaczy niektórzy po prostu umrą z powodu tortur i prześladowań, a inni będą żyć w ciągłym strachu.

Wraz z przekształcaniem Ukraińców w Rosjan na terytoriach okupowanych, rząd rosyjski sprowadza na te tereny własnych ludzi. Oferuje najniższe oprocentowanie kredytów hipotecznych każdemu z Rosji, kto chce się tam przeprowadzić, zastępując ukraińskich lekarzy, pielęgniarki, nauczycieli, policję i pracowników komunalnych, których już nie ma.