Dotacja przedmiotowa dla zakładu budżetowego - na co może zostać przeznaczona

- Rada miejska planuje ustalić stawkę dotacji przedmiotowej dla zakładu budżetowego (gospodarka komunalna). Chodzi m.in. o środki finansowe na różne zakupy i usługi np. zakup drzew do nasadzeń, ochrona i monitoring obiektów, likwidacja wysypiska śmieci. W założeniu finansowane mają być usługi dokonywane na rzecz gminy a nie mieszkańców. Czy będzie to zgodne z prawem?

Nie.

Skoro w pytaniu mowa o samorządowym zakładzie budżetowym, to tytułem wstępu warto przypomnieć istotę funkcjonowania takiego podmiotu. W tym zakresie stosowne regulacje zawarte są w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. I tak, z art. 16 ust. 1–2 tej ustawy wynika, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego tworzy, łączy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną i likwiduje samorządowy zakład budżetowy. Tworząc samorządowy zakład budżetowy, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa wiele elementów, w tym: nazwę i siedzibę zakładu, przedmiot jego działalności, źródła przychodów własnych zakładu czy terminy i sposób ustalania zaliczkowych wpłat nadwyżki środków obrotowych dokonywanych przez zakład do budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób i terminy rocznych rozliczeń i dokonywania wpłat do budżetu.

Czytaj także: Kiedy udzielenie dotacji jest możliwe tylko na podstawie ustawy o finansach publicznych

Aspekty finansowe funkcjonowania ww. podmiotu uregulowane są z kolei w art. 15 ww. ustawy. Postanowiono tam m.in., że samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych (ust. 1). Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego (ust. 3). Natomiast z ust. 3 i 4 wynika, że samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego m.in. dotacje przedmiotowe.

Z powyższego wynika więc, że dotacja przedmiotowa, może być jak najbardziej źródłem finansowania zakładu budżetowego. Wspomniana wyżej regulacja prawna koresponduje z przepisem art. 219 ww. ustawy. Zgodnie zaś z jego treścią, z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być udzielane dotacje przedmiotowe dla samorządowych zakładów budżetowych, kalkulowane według stawek jednostkowych. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być udzielane dotacje przedmiotowe również innym podmiotom niż wymienione w ust. 1, o ile odrębne przepisy tak stanowią. Kwoty i zakres dotacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określa uchwała budżetowa. Stawki dotacji przedmiotowych ustala organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Jednocześnie warto wspomnieć, na co zwrócono uwagę w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 18 maja 2017 r. (sygn. akt I SA/Ol 238/17), że: (....) dotacje przedmiotowe są wykazywane w treści uchwały budżetowej. Według art.214 w zw. z art. 212 ustawy z 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1870) w załącznikach do uchwały budżetowej zamieszcza się m. in. zestawienie planowanych kwot dotacji, w którym wyodrębnia się dotacje przedmiotowe, podmiotowe i celowe związane z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego ( art. 215 ust.2).

Natomiast definicja ww. dotacji jest ujęta w art. 130 ust. 1 ww. ustawy, gdzie postanowiono, że dotacje przedmiotowe są to środki przeznaczone na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług, kalkulowane według stawek jednostkowych. W praktyce samorządowej, ww. dotacje obejmuje często dopłaty do sprzedaży wody, czy odbioru ścieków od mieszkańców – za określoną jednostkę miary czyli 1m3.

Jednakże szczególnie pomocne – na kanwie podanego zapytania – jest stanowisko wyrażone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 17 maja 2013 r. (sygn. akt I SA/Sz 346/13). Sąd, w zbliżonym stanie faktycznym stwierdził, że: Dotowanie zakładu budżetowego jest fakultatywne i następuje w drodze dotacji przedmiotowej przez wcześniejsze ustalenie, że cena sprzedaży usługi komunalnej lub wyrobu nie rekompensuje pełnych kosztów ich wytworzenia.

Sąd również podkreślił, że wspomniane dotacje nie mogą wyrównywać poziomu przychodów i wydatków dotowanej jednostki, bowiem wówczas utracą swój przedmiotowy charakter. Jednocześnie wprost wskazano, że: Dotacja przedmiotowa ma charakter dopłat do wytworzonych produktów lub świadczonych usług przez zakład budżetowy. Następuje to w przypadku, gdy cena nabywanych wyrobów i usług przez odbiorców nie pokrywa kosztów ich wytworzenia. W takim przypadku gmina może przekazać zakładowi swojemu budżetowemu dotację przedmiotową stanowiącą różnicę kosztów i pobieranych cen. Finalnie sąd przyjął, że zapłata za świadczone usługi na rzecz gminy czy zakupy – nie może być finansowana poprzez dotację przedmiotową. Jest to bowiem instrument finansowania nieadekwatny do jego ustawowego przeznaczenia.

Wniosek

Dotacja przedmiotowa dla zakładu budżetowego nie może służyć finansowaniu wydatków, które nie pozostają w związku z usługami (wyrobami) świadczonymi na rzecz mieszkańców. W takiej sytuacji nie wystąpi konieczny element ww. dotacji, tj. dopłata do różnicy pomiędzy kosztami a przychodami zakładu z tytułu sprzedaży usług dla mieszkańców.