Wątpliwości prawne Sądu w Gliwicach powstały na tle sporu prowadzonego wobec JSW przez Wójta Gminy Ornontowice a dotyczącego opodatkowania podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych i zlokalizowanej w nich infrastruktury. Potatek od wyrobisk to kość niezgody na linii kopalnie – samorządy. kopalnie bowiem twierdzą, że wyrobisko, czyli dziura w ziemi nie jest budowlą, czyli nieruchomością, a samorządy forsują przeciwne zdanie.
Spór pomiędzy gminami a całą branżą górniczą o opodatkowanie podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych trwa już od kilkunastu lat. Jak wyliczyła Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa ostateczne usankcjonowanie obciążenia podziemnych wyrobisk kopalń podatkiem od nieruchomości będzie oznaczało konieczność zapłaty przez górnicze firmy kwoty 1 mld 428 mln 444,3 tys. zł.
Pierwszą falę sporów zakończył Sąd Najwyższy, który 12 marca 2002 r. podjął uchwałę, zgodnie z którą podziemne wyrobiska górnicze oraz zlokalizowane w nich budowle nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
W opinii organów podatkowych uchwała ta straciła ważność 1 stycznia 2003 r., kiedy to została zmieniona ustawa o podatkach i opłatach lokalnych w części regulującej zakres podatku od nieruchomości. Zmiana ustawy miała uprościć i doprecyzować przepisy. W szczególności do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wprowadzono definicję budowli (poprzez odwołanie w tym zakresie do prawa budowlanego). Tymczasem zmiana ustawy w przypadku gmin górniczych doprowadziła do rozszerzającej wykładni interpretacyjnej pojęcia budowli w szczególności w kontekście opodatkowania podziemnych wyrobisk górniczych. Niektóre organy podatkowe oraz sądy administracyjne stanęły na stanowisku, że wyrobisko górnicze, na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości, powinno być traktowane, jako budowla składająca się z poszczególnych obiektów (urządzeń) funkcjonalnie ze sobą powiązanych. - Nasza branża nie może się zgodzić z takim rozumieniem pojęcia wyrobiska. To, czym jest wyrobisko zostało wyraźnie zdefiniowane w Prawie geologicznym. Wyrobisko to pusta przestrzeń w górotworze powstała w wyniku prowadzenia robót górniczych a prawo budowlane nie ma zastosowania do wyrobisk więc o żadnej budowli nie może tutaj być mowy – mówi Jarosław Zagórowski, szef Jastrzębskiej Spółki Węglowej.
Przełomem w sporze było toczące się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gliwicach postępowanie dotyczące opodatkowania wyrobisk górniczych ze skargi Jastrzębskiej Spółki Węglowej. WSA w Gliwicach skierował bowiem do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne co do zgodności przepisów definiujących pojęcie budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych z Konstytucją RP. W uzasadnieniu podjętego postanowienia, Sąd w Gliwicach wskazał, że przepisy dotyczące podatku od nieruchomości w zakresie ustalenia tego co w istocie jest budowlą podlegającą opodatkowaniu, są nieprecyzyjne i niejasne. Ponadto w ocenie sądu pytającego użycie przez ustawodawcę w kwestionowanych przepisach określenia "przepisy prawa budowlanego" rodzi wątpliwość, do jakiej konkretnie regulacji prawnej prawodawca w tym przedmiocie odsyła. Czy chodzi o przepisy ustawy - Prawo budowlane, czy też ogólnie, o odnoszące się do rozpatrywanego problemu regulacje prawne, zawarte również w innych ustawach niż - Prawo budowlane, w szczególności zawartych w Prawie geologicznym i górniczym.
