Jak pisze na łamach „Rzeczpospolitej” Agata Łukaszewicz, kwestionowana nowelizacja przepisów (weszła w życie 8 lutego 2024 r) zakłada, że wnioski o wyłączenie sędziego — ze względu na sposób jego powołania — nie są rozpatrywane przez sędziów powołanych w ten sam sposób. Chodzi o wyłączanie tzw. neosędziów — nominowanych przy udziale obecnej Krajowej Rady Sądownictwa, której część członków została wybrana przez Sejm. Sprawy o wyłączenie sędziego, ze względu na okoliczności jego powołania, nie są przydzielane do rozpatrzenia sędziom, którzy objęli stanowisko przy udziale nowej KRS. Sędziowie ci nie są uwzględniani w przydzielaniu spraw przez System Losowego Przydziału Spraw, czyli — krótko mówiąc — losowani do składów.
Kwestionowany przepis znowelizowanego rozporządzenia nie dotyczy asesorów sądowych oraz sędziów, którzy powrócili na poprzednio zajmowane stanowisko. KRS bardzo krytycznie oceniła ową nowelizację. Rada podjęła nawet uchwałę w jej sprawie, a następnie kilka przepisów rozporządzenia zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego. We wniosku do TK zwracała także uwagę na konsekwencje, wyliczając brak stabilności orzecznictwa sądów i konieczność wznawiania prawomocnie zakończonych postępowań, stosowania instytucji skargi kasacyjnej.
Zdaniem KRS funkcjonowanie zaskarżonych przepisów rozporządzenia godzi w realizację prawa do sądu, a tym samym konieczne jest zawieszenie jego mocy obowiązującej. Wnioskodawcy podkreślają, że przepisy dotyczące wyłączenia sędziów mają wiele innych podstaw prawnych i nie trzeba się uciekać do tej kontrowersyjnej. - Proponowane zabezpieczenie zapobiega jedynie rażącemu naruszeniu realizacji prawa do sądu w sprawach cywilnych i karnych, których dotyczy zaskarżone rozporządzenie zmieniające, znosi nadto skutek dyskryminujący wobec całej grupy sędziów, których status, pozycję ustrojową w sposób bezprawny zmienia rozporządzenie zmieniające – podsumowują autorzy wniosku do TK.
W czwartek 16 maja Trybunał Konstytucyjny uznał, że rozporządzenie, zmieniające regulamin sądów powszechnych bez opinii Krajowej Rada Sądownictwa jest niezgodne z Konstytucją. Narusza m.in. niezawisłość sędziów i niezależność sądów.
Wyrok został wydany w składzie: Zbigniew Jędrzejewski — przewodniczący, Bogdan Święczkowski — sprawozdawca, Krystyna Pawłowicz.