Premier dał mu misję przywrócenia praworządności. Co może zrobić Adam Bodnar

Sprawy wymiaru sprawiedliwości we wtorkowym exposé Donalda Tuska zajęły jedno z czołowych miejsc, zaraz za kwestiami bezpieczeństwa granic i zagrożenia wojną. Konkretów jednak padło niewiele.

Wspólnota i wartości

Jak mówił w Sejmie desygnowany na premiera, wspólnotę budujemy na rządach prawa, konstytucji i demokracji oraz bezpiecznej granicy – i te wartości musimy respektować wszyscy, by móc się różnić w innych sprawach. Pojawił się nawet cytat z Romualda Traugutta, dyktatora powstania styczniowego: Nie dojdziemy do wolności przez łamanie prawa, ale przez jego przestrzeganie.

– To samo mógłby dziś powiedzieć ktoś z Wolnych Sądów – mówił Tusk.

Zadanie przed ministrem sprawiedliwości Adamem Bodnarem to według premiera odbudowa tego, co zostało zrujnowane – także w wymiarze instytucji – i egzekucja sprawiedliwości „wobec wszystkich, którzy złamali prawo, którzy kradli”.

– Będziemy zgodnie z prawem i konstytucją szukali takich sposobów działania, by pokazać, że korupcja, nadużywanie władzy i niszczenie instytucji nie będzie bezkarne – zapewniał Donald Tusk. Jak mówił, Adam Bodnar dostał propozycję bycia ministrem i prokuratorem generalnym, bo nie należy do żadnej partii i jest niezależny z natury. – Zagwarantuje niezależność prokuratora generalnego – także od partii rządzących. Ale umówiliśmy się, że będzie działał szybko, a tam, gdzie to możliwe – bezwzględnie – dodał.

Czytaj więcej

Prawnicy

Adam Bodnar, nowy minister sprawiedliwości. To on ma przywrócić rządy prawa

Prof. Adam Bodnar, senator Koalicji Obywatelskiej, były rzecznik praw obywatelskich, będzie pełnił funkcję ministra sprawiedliwości w gabinecie Donalda Tuska.

Jak to rozbetonować?

Zmiany kadrowe w prokuraturze są nieuniknione, ale jak przejść od nich do szybkiego egzekwowania sprawiedliwości, gdy w prokuraturze kompetencje po Ziobrze – mocą nowelizacji – przekazano prokuratorowi krajowemu? Jest nim Dariusz Barski, którego odwołanie jest możliwe jedynie za zgodą prezydenta.

– Pamiętajmy o art. 13 prawa o prokuraturze. Daje on możliwość wykonywania czynności przez PG z pominięciem prokuratora krajowego. Myślę, że prof. Bodnar o tym wie – mówi mec. Michał Wawrykiewicz z Inicjatywy Wolne Sądy. Przepis mówi, że PG kieruje prokuraturą osobiście lub za pośrednictwem prokuratora krajowego oraz pozostałych zastępców PG, wydając zarządzenia, wytyczne i polecenia. Czytamy tam też, że kompetencje i zadania PG może wykorzystywać upoważniony przez niego inny zastępca PG. Jak dodaje, teraz Sejm powinien przyjąć uchwały ws. nielegalności TK i sędziów w neo-KRS – i temu powinny towarzyszyć dynamiczne działania z wykorzystaniem instrumentów władzy wykonawczej.

– Może będziemy mieli specjalnych prokuratorów z upoważnieniem generalnego w każdej prokuraturze? – zastanawia się prawnik, z którym rozmawiamy.

Inny, były prokurator, wskazuje, że szanując praworządność, nie można tak robić.

– Jeśli uważamy, że Ziobro nie był prokuratorem, który może założyć togę i pójść do sądu oskarżać, to tak samo nie będzie nim Bodnar – wyjaśnia.

Szans na zmiany nasz rozmówca upatruje w prawie PG do ustanowienia regulaminu urzędowania prokuratury, którym może zmienić strukturę Prokuratury Krajowej, np. przejmując bardzo ważny dział kadr.

Prawnicy liczą też na zmiany ustawowe: trwały rozdział prokuratury i rządu oraz ws. neosędziów, Krajowej Rady Sądownictwa i Trybunału Konstytucyjnego.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Tusk o praworządności – mało konkretów, dużo determinacji

Exposé Donalda Tuska w części dotyczącej praworządności było dość oszczędne w konkrety. Jednak pokazuje dużą determinację nowego premiera w „przywracaniu praworządności” i rozliczeniu PiS, choć nie wiemy, jakimi metodami ten cel chce zostać osiągnięty.

Bez zawahania

– Nie wolno się zawahać i kalkulować, co zrobi prezydent Duda. Ustawy powinny trafiać na jego biurko. Jeśli je zawetuje lub skieruje do TK Przyłębskiej, będzie za to odpowiadał, także w wymiarze finansowym, bo może to wstrzymywać fundusze UE. Nie tylko KPO, ale też fundusze spójności, 75 mld euro leżące na stole. Musi być odpowiedzialność finansowa, dyscyplinarna i karna wszystkich, którzy przyczynili się do dewastacji państwa – podkreśla mec. Wawrykiewicz.

Szczegółów w exposé Donalda Tuska nie było, ale w prokuraturze słychać optymizm.

– Prokuratorzy z Lex Super Omnia z satysfakcją przyjęli nominację dla prof. Bodnara. Jego kariera ukazuje, że praworządność była, jest i na pewno będzie wartością nadrzędną, gdy chodzi o prokuraturę. Jego wybór pozwoli przywrócić standardy, które od ośmiu lat były lekceważone – mówi prok. Katarzyna Szeska z LSO. Kiedyś była rzeczniczką prokuratora krajowego Edwarda Zalewskiego, dziś jest szeregowym prokuratorem na warszawskiej Woli. Wierzy, że w nowej sytuacji zniknie efekt mrożący i prokuratorzy zaczną korzystać z posiadanych uprawnień, nie obawiając się negatywnych konsekwencji, np. delegacji.