Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich trafia wiele spraw, w których wnioskodawcy formułują zarzuty do reakcji karnej sądów na przypisane im przestępstwa. Nie mają przy tym zastrzeżeń do prawidłowości samego procedowania, czy też zestawienia stanu faktycznego sprawy z normami prawa karnego materialnego. Zdecydowana większość tych wystąpień pochodzi od osób skazanych, które podnoszą, że orzeczona wobec nich kara jest zbyt dolegliwa i niewspółmierna do wagi i charakteru czynu. Ustawa expressis verbis wyłącza możliwość złożenia przez RPO kasacji jedynie z powodu niewspółmierności kary (art. 523 § 1 zdanie drugie kodeksu postępowania karnego). RPO może wnieść ten nadzwyczajny środek zaskarżenia jedynie z powodu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. (bezwzględne przyczyny odwoławcze) lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.