Obowiązkowe kłucie

W prowadzając do krwiobiegu śladowe ilości wrogich (choć unieszkodliwionych) mikroorganizmów lub tylko ich fragmenty, prowokujemy odpowiedź immunologiczną organizmu. Dzięki temu uczymy nasz układ odpornościowy rozpoznawać wrogów i z miejsca ich eliminować. Taka pamięć immunologiczna – powstała w znacznie bezpieczniejszy sposób niż po przechorowaniu danej infekcji – może trwać przez całe życie (jak np. odporność na polio), ale może też wygasnąć po kilku latach – wszystko zależy od rodzaju zarazka, przed którym się bronimy. Dlatego niektóre szczepienia, np. przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi, trzeba powtarzać nawet kilka razy w życiu, o czym najczęściej nie pamiętamy.

Kalendarz szczepień obowiązkowych liczy sobie wiele pozycji. Jak z taką liczbą iniekcji radzi sobie organizm małego dziecka?

– Współczesne szczepionki są bardzo bezpieczne i nie obciążają układu odpornościowego, który w każdej chwili radzi sobie z tysiącami różnych antygenów. Jak wykazały badania naukowe, organizm dziecka ma znacznie większe możliwości neutralizacji mikroorganizmów, dlatego nawet duża liczba szczepionek nie jest dla niego obciążeniem – twierdzi prof. Ewa Bernatowska, kierownik Oddziału Immunologii w Klinice Gastroenterologii, Hepatologii i Immunologii Instytutu „Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie.

Dziecięca infekcja dorosłych

Seria szczepień obowiązkowych zaczyna się zaraz po porodzie. W ciągu pierwszych 24 godzin noworodek otrzymuje iniekcję chroniącą go przed gruźlicą, jedyną na całe życie. Problemem jest to, że jej skuteczność wraz z upływem czasu maleje, a wciąż nie mamy skutecznej szczepionki dla dorosłych. Dawka dziecięca powinna być podana jednocześnie z ukłuciem zabezpieczającym przed WZW typu B, a więc wirusowym zapaleniem wątroby typu B. Dwie kolejne dawki przypominające tej szczepionki podaje się jeszcze w pierwszym roku życia.

WZW typu B to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych na świecie, 100 razy bardziej zakaźna niż wirus HIV.

W pierwszym roku życia niemowlę musi otrzymać trzy dawki szczepionki skojarzonej przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi, oznaczanej skrótem DTP (od Diphteria – błonica, Tetanus – tężec, Pertussis – krztusiec). W drugim i szóstym roku życia malucha czekają jeszcze dwa ukłucia dopełniające cykl szczepień na te trzy choroby. Dwie z nich – błonica i tężec – wymagają jeszcze dwukrotnego doszczepienia w wieku 14 i 19 lat.

Mało kto pamięta, że dorośli powinni co dziesięć lat odnawiać szczepionkę przeciw błonicy i tężcowi. Co zaskakujące, w wieku dojrzałym kłopoty może też sprawiać krztusiec, uznawany powszechnie za chorobę typowo dziecięcą.

– Krztusiec, który u niemowląt może skończyć się nawet śmiertelnie, u dorosłych wywołuje często tylko męczący, przewlekły kaszel – mówi prof. Bernatowska. – Takie osoby są najważniejszym źródłem zakażeń wśród niemowląt, które nie zostały z winy rodziców zaszczepione lub też nie nabrały jeszcze odporności po szczepieniu. W tej chwili w Polsce opracowywana jest nowa strategia szczepień, która zakłada podanie dawki przypominającej szczepionki przeciw krztuścowi rodzicom nowonarodzonych dzieci - dodaje prof. Bernatowska

Kres epidemii

Dzieci przed ukończeniem pierwszego roku czekają też trzy zastrzyki przeciwdziałające zakażeniom bakterią Haemophilus influenzae typu b (w skrócie Hib), wywołującą m.in. ciężkie zakażenia układu oddechowego. Infekcja ta roznosi się drogą kropelkową, głównie wśród dzieci do trzeciego roku życia. Po 12. miesiącu życia trzeba podać dawkę uzupełniającą tej szczepionki.

Twoje Wybory kształtują przyszłość

Tylko 69 zł
za 6 miesięcy dostępu do rp.pl

Subskrybuj

– Polska jako ostatnia w UE w 2007 roku wprowadziła tę szczepionkę do puli szczepień obowiązkowych. Efekt był spektakularny – od tego czasu nie było ani jednego zgonu - twierdzi dr Ryszard Konior, ordynator Oddziału Neuroinfekcji i Neurologii Dziecięcej Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II w Krakowie.

Kolejnym obowiązkowym szczepieniem jest wkłucie zabezpieczające przed polio, infekcją znaną też pod nazwą choroby Heinego-Medina. Jest to wirusowa choroba zakaźnawywołująca m.in. porażenia i niedowłady nóg. W latach 50. ubiegłego wieku w Polsce panowała jej epidemia, którą zahamowały masowe szczepienia. W 2001 roku Międzynarodowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła Europę wolną od tej choroby, co jednak nie znaczy, że można się już nie szczepić przeciw polio. Wręcz przeciwnie, szczepienia muszą być nadal powszechnie realizowane, by zachorowania nie wróciły. U dzieci do drugiego roku życia wykonuje się wkłucia zabezpieczające przed polio trzykrotnie, a w szóstym roku podaje się szczepionkę jeszcze raz, doustnie. Kiedy dziecko skończy rok, powinno też zostać zaszczepione przeciwko śwince, odrze i różyczce. Zanim w 204 roku wprowadzono obowiązkowe szczepienia przeciw tym infekcjom, większość nas musiała je po prostu przechorować i dopiero w ten sposób nabyć odporność. Ich przebieg, stosunkowo lekki w okresie dzieciństwa, staje się ostry, gdy zachoruje osoba dorosła. Zachorowanie na różyczkę w czasie ciąży grozi poważnymi konsekwencjami tak dla dziecka (m.in. wady serca, układu nerwowego), jak i matki (m.in. poronienie, poród przedwczesny). Mężczyznom zarażonym świnką grozi niebezpieczne zapalenie jąder. Odra u obydwu płci może skutkować nawet uszkodzeniem mózgu. Przeciw tym trzem chorobom podaje się szczepionkę skojarzoną (typu MMR): pierwszą dawkę po ukończeniu pierwszego roku życia i drugą przypominającą w 10. roku życia.

Wkłucia zalecane, nieobowiązkowe - kiedy?

pneumokoki (Streptococcus pneumoniae, dwoinka zapalenia płuc) – od ukończonego

szóstego tygodnia życia, a zwłaszcza u dzieci chodzących do żłobka, przedszkola

meningokoki (Neisseria meningitidis, dwoinka zapalenia opon mózgowych) – od ukończonego drugiego miesiąca

rotawirusy – od ukończonego szóstego tygodnia

ospa wietrzna – od ukończonego dziewiątego miesiąca

WZW typu A – od ukończonego pierwszego roku życia