Nagroda im. prof. Aleksandra Gieysztora dla Teresy i Andrzeja Starmachów

Przyznaną nagrodę za prywatny mecenat nad dziedzictwem artystycznym laureaci odebrali podczas gali na Zamku Królewskim w Warszawie

Publikacja: 19.03.2025 13:41

Teresa i Andrzej Starmachowie oraz prof. Jacek Purchla na gali Nagrody im. Aleksandra Gieysztora na

Teresa i Andrzej Starmachowie oraz prof. Jacek Purchla na gali Nagrody im. Aleksandra Gieysztora na Zamku Królewskim w Warszawie

Foto: Monika Kuc

To prestiżowe wyróżnienie przyznaje Fundacja Citi Handlowy im. Leopolda Kronenberga. Kapituła XXVI edycji Nagrody pod przewodnictwem prof. Jacka Purchli uhonorowała w tym roku Teresę i Andrzeja Starmachów – historyków sztuki i kolekcjonerów, twórców jednej z najważniejszych krakowskich galerii sztuki Starmach Gallery. Kapituła doceniła ich konsekwentny, liczący 35 lat mecenat nad dziedzictwem artystycznym krakowskiego środowiska artystycznego. Szczególnie popularyzację Grupy Krakowskiej i opiekę nad dorobkiem artystycznym Jerzego Nowosielskiego. A także udział w rewitalizacji miasta poprzez odbudowę na koszt własny zabytkowej, XIX-wiecznej synagogi Zuckera na krakowskim Podgórzu przy ul. Węgierskiej.

Bezprecedensowy dar dla Krakowa 

Jak i bezprecedensową darowiznę prywatnej kolekcji Starmachów w 2024 roku na rzecz dwóch instytucji publicznych miasta Krakowa: Muzeum Sztuki Współczesnej (MOCAK) i Muzeum Fotografii (MUFO). Wartość tej kolekcji o walorach muzealnych jest wyceniana na 50 milionów złotych.

W podarowanej kolekcji znajdują się dzieła malarskie i przestrzenne m.in. Magdaleny Abakanowicz Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Kantora, Edwarda Krasińskiego, Mirosława Bałki. A fotografię kolekcjonerska reprezentują m.in. prace Marty Deskur, Piotra Jarosa, Andrzeja Lachowicza, Roberta Rumasa.

Teresa i Andrzej Starmachowie mówią, że kultura be mecenatu nie może istnieć, a powinnością kolekcjonerów powinno być dzielenie się zbiorami z muzeami. Połowa muzealnych zasobów na świecie pochodzi z darów. Także w Polsce mamy przykłady wspaniałych donacji, takich jak Feliksa Mangghi Jasieńskiego w 1920 roku dla Muzeum Narodowego w Krakowie, czy prof. Karoliny Lanckorońskiej w 1994 roku dla Zamków Królewskich w Warszawie i na Wawelu. Sami artyści też nieraz przyczyniali się do rozwoju muzeów, jak np. Henryk Siemiradzki, który w 1879 ofiarował „Pochodnie Nerona”, inicjując w ten sposób powstanie Muzeum Narodowego w Krakowie.

Państwo Starmachowie mają nadzieję, że i dziś wróci do życia społeczeństwo obywatelskie i zwyczaj dzielenia się przez kolekcjonerów sztuką z Polakami, co stanie się nową tradycją.

Teresa i Andrzej Starmachowie ukończyli historię sztuki na UJ w Krakowie. Starmach Gallery otworzyli w 1989 roku. Galeria początkowo miała siedzibę w Kamienicy pod Orłem na krakowskim Rynku. Od 1997 działa na krakowskim Podgórzu przy Węgierskiej 5. Główny trzonem jej kolekcji są artyści Grupy Krakowskiej, ale z czasem Starmachowie poszerzyli ją o innych przedstawicieli współczesnej polskiej sztuki. Starmach Gallery była m.in. organizatorem rekonstrukcji „I Wystawy Sztuki Nowoczesnej. Pięćdziesiąt lat później” we własnej siedzibie w końcu lat 90. XX wieku i bohaterem wystawy „Kolekcja. Dwadzieścia lat Galerii Starmach” w Muzeum Narodowym w Krakowie w 2009 roku. Galeria prezentuje też prace twórców światowych, m.in prace Josepha Beuysa czy polaroidy Andy Warhola.

Kultura bez mecenatu nie może istnieć. 

W kręgu laureatów 

Nagroda im. prof. Aleksandra Gieysztora przyznawana jest od 1999 roku przez Fundację Citi Handlowy im. Leopolda Kronenberga za wybitne osiągnięcia w ochronie dziedzictwa kulturowego. Jej celem jest promocja oraz wsparcie osobowości, których działalność może inspirować przyszłe pokolenia.

W ubiegłym roku kapituła Nagrody im. prof. Aleksandra Gieysztora doceniła zaangażowanie prof. Andrzeja Rottermunda w pracę i starania o zachowanie i rewitalizację zabytków Warszawy oraz doprowadzenie do świetności Zamku Królewskiego. Do grona laureatów należą także m.in. prof. Jerzy Hausner, wyróżniony za wszechstronne działania na rzecz wykorzystania i reinterpretacji dziedzictwa kulturowego jako podstawy komunikowania się i kreatywności oraz ekonomii wartości; prof. Jerzy Limon za stworzenie Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego łączącego tradycję z nowoczesnością; Elżbieta i Krzysztof Pendereccy za stworzenie Europejskiego Centrum Muzyki w Lusławicach, gdzie młodzi adepci sztuki mogą rozwijać swój talent; Anda Rottenberg za osiągnięcia badawcze, wystawiennicze, społeczne w polskiej i światowej sztuce XX i XXI wieku; Norman Davies za badanie i upowszechnianie historii Polski; Krystyna Zachwatowicz i Andrzej Wajda za wybitne dokonania w sferze filmu i teatru promujące polską kulturę; Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą, sprawujący opiekę najstarszą polską nekropolią w Wilnie; ks. bp Waldemar Pytel za wysiłek na rzecz ocalenia, rewitalizacji i przywrócenia świetności kwartałowi luterańskiemu wraz z Kościołem Pokoju w Świdnicy, wpisanym w 2001 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO; prof. Jacek Purchla za wieloletnią pracę nad problematyką miast i rozwojem urbanistycznym; Leon Tarasewicz za wieloletnie budowanie pomostów pomiędzy odmiennymi grupami etnicznymi, językowymi i religijnymi polsko-białorusko-litewskiego pogranicza; Lwowska Galeria Sztuki im. Borysa Woźnickiego za budowanie tożsamości Lwowa jako miasta otwartego.

Tegoroczną XXVI edycję Nagrody objął Honorowym Patronatem Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.

Fundacja Citi Handlowy im. Leopolda Kronenberga od 1996 roku wspiera swojego Fundatora – Citi Handlowy w realizacji jego misji społecznej, czerpiąc inspirację z działań swego patrona, Leopolda Kronenberga, znanego finansisty, filantropa i mecenasa kultury.

To prestiżowe wyróżnienie przyznaje Fundacja Citi Handlowy im. Leopolda Kronenberga. Kapituła XXVI edycji Nagrody pod przewodnictwem prof. Jacka Purchli uhonorowała w tym roku Teresę i Andrzeja Starmachów – historyków sztuki i kolekcjonerów, twórców jednej z najważniejszych krakowskich galerii sztuki Starmach Gallery. Kapituła doceniła ich konsekwentny, liczący 35 lat mecenat nad dziedzictwem artystycznym krakowskiego środowiska artystycznego. Szczególnie popularyzację Grupy Krakowskiej i opiekę nad dorobkiem artystycznym Jerzego Nowosielskiego. A także udział w rewitalizacji miasta poprzez odbudowę na koszt własny zabytkowej, XIX-wiecznej synagogi Zuckera na krakowskim Podgórzu przy ul. Węgierskiej.

Pozostało jeszcze 87% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Krzysztof Warlikowski w Monachium i Katia, która chciała fruwać
Kultura
Kolejna afera w ministerstwie kultury. Czy wpłynie na kampanię prezydencką?
Kultura
Podcast „Rzecz o książkach”: Sally Rooney znów o związkach. Powieść „Intermezzo”
Kultura
Kobiety zmieniają zasady gry. Wystartowała trzecia edycja Herstory
Materiał Promocyjny
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Kultura
Komandos angielskiej sztuki w Łodzi. Wystawa „St Ives i gdzie indziej”
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń