Prokurator zajął się „Maciusiem"

Eksperci twierdzą, że skuteczna kontrola państwa jest konieczna, bo fundacje dysponują ogromnymi środkami. Mogą przyjmować darowizny, prowadzić działalność gospodarczą, zbiórki publiczne i pozyskiwać pieniądze z 1 proc. podatków. W 2012 r. 11 mln Polaków przekazało organizacjom pożytku publicznego 457 mln zł.

– Fundacje powinny być kontrolowane przez ministerstwa, ale i przez specjalne wydziały w skarbówce. Należałoby co jakiś czas selekcjonować dany przypadek i go sprawdzać. Zwłaszcza jeśli koszty sięgają 90 proc. wpływów urzędnicy powinni się tym zainteresować – mówi prof. Antoni Kamiński z PAN, były prezes polskiego oddziału Transparency International. Zauważa, że sprawa „Maciusia" to nie wyjątek. – Np. w USA działały oszukańcze fundacje deklarujące walkę z rakiem. Nie jest to więc rzecz wymyślona przez Polaków czy Szwajcarów – dodaje profesor. Z kilku tysięcy polskich fundacji aż połowa nie wywiązuje się obowiązkowego składania sprawozdań z działalności. Ministrowie rzadko występują do sądu o zawieszenie zarządu fundacji i wprowadzenie zarządcy przymusowego. To proces długotrwały i kosztowny. Widać to na przykładzie fundacji Jakuba Śpiewaka „KidProtect" walczącej z pedofilią, która od lat nie składała sprawozdań. „Wprost" ujawnił, że Śpiewak defraudował pieniądze.

Tymczasem rząd pod naporem organizacji dobroczynnych planuje zliberalizować przepisy o zbiórkach publicznych, by objęły tylko datki w gotówce (np. kwesta publiczna, zbiórka domokrążna). Zbieranie pieniędzy przez Internet będzie poza kontrolą. Okazuje się, że działająca od trzech lat Fundacja „Anioły Filantropii", która zaangażowała się w prace nad liberalizacją – według resortu pracy – nie złożyła żadnego ze sprawozdań.

– Fundacja „Maciuś" zrobiła krzywdę bardzo wielu innym organizacjom, które rzetelnie działały. Teraz wzrośnie rezerwa Polaków wobec organizacji pożytku publicznego – mówi prof. Janusz Czapiński.