Dzieje się tak z uwzględnieniem potrzeby zmian w sektorze energetycznym w kierunku „zielonej” transformacji, a także rozwijaniu usług finansowych i stałym podnoszeniu atrakcyjności inwestycyjnej. Stosunkowo mało znanym obszarem wśród polskich firm jest kazachski rynek finansowy, który w ostatnich latach bardzo się rozwinął, nie ustępując pod względem wprowadzanych rozwiązań systemowi finansowemu w krajach wysoko rozwiniętych.

Międzynarodowe Centrum Finansowe w Astanie

Sztandarową inicjatywą kazachskiego sektora finansowego jest Międzynarodowe Centrum Finansowe w Astanie (AIFC), które w rankingu Global Financial Center Index zajmuje pozycję lidera w makroregionie Azji Centralnej i Europy Wschodniej. Centrum skupia firmy ze wszystkich kontynentów, nie tylko z branży finansowej. Jego celem jest kreowanie korzystnego środowiska dla biznesu w aspekcie rozwiązań prawnych i regulacji administracyjnych, z uwzględnieniem zapewniania atrakcyjności inwestycyjnej, rozwoju kapitału ludzkiego i tworzenia infrastruktury dla operacji biznesowych. Aktualnie AIFC skupia ponad 2400 podmiotów z 78 państw, które zainwestowały w Kazachstanie ponad 10 mld dolarów.

Czytaj więcej

Kazachstan stawia na MSP. Również polskie

AIFC to nie tylko instytucja koordynacyjna czy doradcza, ale również finansowa. Centrum zarządza 37 funduszami (w tym 17 pojawiło się w 2023 r.), a wartość ulokowanych w nich aktywów osiągnęła poziom 616 mln dolarów. O dynamice rozwoju usług finansowych Centrum świadczy poziom jego aktywów, który w 2023 r. uległ prawie podwojeniu (z 585 mln do 1 mld dolarów). AIFC jest instytucją, która dzięki współpracy z podmiotami międzynarodowymi (nie tylko firmami, ale również np. fundacjami) cały czas wprowadza nowe instrumenty finansowe na kazachski rynek. Przykładowo w 2022 r. pojawił się pilotażowy program kryptogiełdy (ang. crypto exchanges). Obecnie z tego instrumentu interakcji z kazachskimi bankami korzysta już ponad 41 tys. klientów, a wartość transakcji przekroczyła 220 mln dolarów. AIFC oferuje też platformę crowdfundingową. O rosnącej popularności tej formy finansowania projektów świadczy fakt, że tylko w 2023 r. sukcesem zakończyło się finansowanie 150 projektów o wartości 14,3 mln dolarów m.in. z sektorów IT, budownictwa, handlu, a nawet rolnictwa.

Instytucje powiązane z AIFC

AIFC ma charakter centralnego hubu usług finansowych powiązanego z szerokim spektrum innych instytucji i organów finansowych. Bardzo ważną rolę odgrywa Międzynarodowa Giełda w Astanie (AIX), która oferuje szeroki zestaw 56 instrumentów dłużnych. Giełda oferuje też 7 instrumentów typu equity, w tym intratne udziały w Kazachskim Operatorze Sieci Elektrycznych (KEGOC). Na koniec 2023 r. AIX zanotowała bezprecedensowy wzrost kapitału o 1,95 mld dolarów. 21 grudnia 2023 r. obroty na AIX osiągnęły rekordowy w historii jej istnienia poziom 510 mln dolarów.

Z AIFC ściśle powiązany jest też Urząd Usług Finansowych w Astanie (AFSA), którego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa operacji finansowych i koordynacja współpracy z organami nadzoru finansowego innych państw. Obecnie funkcjonują już 53 takie umowy międzynarodowe, w tym od 2020 r. z polską Komisją Nadzoru Finansowego (KNF). Ponadto AFSA dokonuje weryfikacji i autoryzacji firm oferujących usługi finansowe w ramach platformy AIFC (autoryzowanych jest obecnie 20 firm).

Spośród innych instytucji należy wspomnieć o Sądzie AIFC i Międzynarodowym Centrum Arbitrażowym (IAC), których celem jest rozwiązywanie sporów i prowadzenie mediacji w spornych sprawach. Na czele Sądu stoi Ian Burnett, Lord Burnett of Maldon, który w latach 2017-2023 był prezesem Sądu Najwyższego Anglii i Walii. Natomiast funkcję prezesa AIC sprawuje Thomas Krummel, prawnik i partner berlińskiej kancelarii Meyer & Koring, specjalizującej się w prowadzeniu mediacji między dużymi firmami. Sąd AIFC ma swoje przedstawicielstwa w państwach Azji Centralnej (Kirgistanie, Tadżykistanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie), regionu kaukaskiego (Armenia, Azerbejdżan, Gruzja) oraz Turcji. Rozwiązywaniem spornych spraw zajmuje się 566 zarejestrowanych prawników z 30 krajów.

Inwestycje ekologiczne

AIFC działa też aktywnie w obszarze inwestycji ekologicznych. Do tego celu powołano Zielone Centrum Finansowania (GFC), które zarządza ponad 60 proc. obligacji i pożyczek, z których finansowane są inwestycje ekologiczne na terytorium republiki. W grupie tej znalazły się m.in. obligacje KazWindEnergy o wartości 6,6 mln dolarów, z których finansowane są farmy wiatrowe. Łączna wartość obligacji i pożyczek Centrum wynosi 521.3 mln dolarów. Warto wspomnieć, że GFC nie kieruje swej oferty wyłącznie do dużych firm, ale również do sektora małych i średnich inwestorów, dla których utworzono OnlineKazFinance (Solva). Instytucja ta jako pierwsza wypuściła obligacje celowe tzw. gender bonds, na rzecz finansowania inicjatyw związanych z zapewnieniem równości płci.

Czytaj więcej

Kazachstan pokazuje jak dbać o małych i średnich inwestorów

Należy wspomnieć , że z platformy AIFC korzystają też zewnętrzne instytucje, w tym tak poważni gracze, jak Bank Rozwoju Kazachstanu, który wypuścił pierwsze „zielone” obligacje o wartości 15,4 mln dolarów. Innym przykładem potwierdzającym znaczenie AIFC jest pośrednictwo w zawarciu porozumienia Almaty Electric Stations z Euroazjatyckim Bankiem Rozwoju (EDB) na rzecz realizacji projektu rekonstrukcji elektrowni termalnej CHP-3. Inwestycja jest realizowana dzięki pozyskaniu kapitału z obligacji (ang. Sustainable Development Bonds) o wartości 522 mln dolarów.

Korzyści nie tylko dla Kazachstanu

Kazachskie doświadczenia, jakich dostarcza organizacja i funkcjonowanie AIFC mogą być źródłem korzyści dla polskich przedsiębiorców o różnej skali działania, a także rządu. Centrum oferuje łatwe i bezpieczne wejście polskich firm na rynek kazachskich inwestycji, zarówno tych, które chcą realizować konkretne projekty, jak i tych, szukających korzystnego lokowania nadwyżek kapitałowych. Szczególnie wartym uwagi jest obszar finansowania projektów ekologicznych, które bez wątpienia są jednym z kluczowych obszarów dla funkcjonowania gospodarek w niedalekiej przyszłości. Doświadczenia firm wyniesione z kazachskiego rynku mogą znaleźć przełożenie na wdrożenie podobnych działań na rynku polskim. Aby to jednak zadziałało niezbędne jest zaktywizowanie organów państwowych, w tym zwłaszcza zaangażowanie dedykowanych instytucji, m.in. Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Stworzenie centralnej instytucji na wzór kazachskiego AIFC, oferującej różne instrumenty finansowanie inwestycji, mogłoby przyczynić się do wzmocnienia polskiego poza-bankowego rynku finansowego. Taka inicjatywa byłaby szczególnie cenna dla sektora MSP, który stoi przed najtrudniejszymi do pokonania barierami pozyskiwania kapitału rozwojowego.