Uszczelnienie systemu podatkowego. Rząd domyka lukę podatkową

Luka VAT w 2016 r. wyniesie ok. 45 mld zł, co stanowi 2,5 proc. PKB – oszacowała firma doradcza PwC. W porównaniu z poprzednim rokiem oznacza to redukcję luki o 4 mld zł. W 2015 r. wynosiła ona ok. 49 mld zł, czyli 2,8 proc. PKB.

Większe dochody

Luka w VAT to różnica między faktycznymi wpływami do budżetu a tym, co powinno wpływać, sądząc na podstawie aktywności gospodarczej. Patrząc na jedną stronę tego równania, rzeczywiście wpływy z VAT w tym roku są całkiem niezłe. Po październiku były o ok. 7,6 proc. większe niż w zeszłym roku. Gdyby taka dynamika utrzymała się do końca roku, budżet zyskałby o 3,8 mld zł więcej, niż planował – wynika z analizy „Rzeczpospolitej".

Zresztą poprawę ściągalności podatków widać także w innych pozycjach. Wpływy z akcyzy mogą się okazać o 1,8 mld zł wyższe od planu, a z PIT (choć to wynika przede wszystkim z dobrej sytuacji na rynku pracy) o 1,5 mld zł. Tylko w CIT nie widać znaczącej poprawy, choć rząd liczył na efekty generalnej klauzuli obejścia prawa podatkowego.

W sumie budżet państwa (o ile w ostatnich dwóch miesiącach roku sytuacja nie zmieni się diametralnie) tylko z akcyzy i VAT może zebrać nawet o 6 mld zł więcej, niż zakładał. Także w porównaniu z PKB wpływy podatkowe w tym roku będą wyższe niż w 2015 r., co będzie oznaczało pewien sukces we flagowym projekcie rządu PiS, czyli uszczelnianiu systemu podatkowego.

Pakiety zadziałały

Jedną z głównych przyczyn redukcji luki w VAT, czy szerzej luki podatkowej, są działania podejmowane przez rząd. – Mamy tu już wdrożone rozwiązania, takie jak pakiet paliwowy, Jednolity Plik Kontrolny, czy wzmożoną liczbę kontroli kierunkowych, czyli dokonywanych tam, gdzie jest największe ryzyko przestępstwa – wylicza Tomasz Kassel, partner w dziale prawno-podatkowym PwC. – O pozytywnych efektach można mówić w przypadku rynku paliw – dodaje Kamil Wyszkowski, dyrektor generalny Global Compact w Polsce. – Jak raportuje branża, po wprowadzeniu pakietu wzrosło zapotrzebowanie na legalne paliwo. W pierwszym miesiącu po jego wprowadzeniu liczba cystern z nielegalnym surowcem wjeżdżających do Polski spadła do 150 z 750 wcześniej. Co prawda w drugim ponownie wzrosła, ale na razie „tylko" do poziomu 350 cystern. Pokazuje to, że przestępcy dostosowują się do sytuacji. Ale mam nadzieję, że mafia paliwowa nie wróci do najlepszej kondycji – zaznacza Wyszkowski.

– Rząd pracuje też nad całym pakietem dalszych regulacji. Ich największe efekty zobaczymy zapewne w przyszłym roku, ale już pełnią one pewną funkcję psychologicznego odstraszania – dodaje Kassel. Chodzi o nowelizację ustawy o VAT (wprowadzającą m.in. obostrzenia w zakresie rejestracji firm dla potrzeb VAT), tzw. pakiet transportowy, reformę administracji skarbowej, zaostrzenie sankcji karnych czy uruchomienie centralnego rejestru faktur.

Eksperci zaznaczają jednak, że przed administracją jeszcze wiele do zrobienia. W 2016 r. z luki w VAT można by odzyskać ok. 34 mld zł – szacuje PwC (tyle zyskałby budżet, gdyby luka spadała do najniższego poziomu, czyli 0,6 proc. PKB w 2007 r.) – 4 mld zł redukcji luki w 2016 r. nie jest więc jakąś zawrotną kwotą – przyznaje Kassel.

Jeszcze więcej działań

– Tempo domykania luki jest umiarkowane – ocenia Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu. – Jeśli założymy, że uszczelnianie systemu podatkowego przynosi najlepsze efekty w rok po ich wprowadzeniu, to wciąż bardzo daleko nam do 50 mld zł „straconych" podatków , które rząd PiS chciałby odzyskać. Warto też pamiętać, że wiele nowych wydatków z budżetu państwa ma być finansowane właśnie z redukcji luki podatkowej. Ciekawe, co zrobi rząd, jeśli się to nie powiedzie – dodaje.

Eksperci PwC podpowiadają, że należy jeszcze bardziej zintensyfikować działania ograniczające przestępstwa podatkowe. – Przede wszystkim należałoby wzmocnić działania analityczne – podkreśla Jan Tokarski, dyrektor w PwC. – Już dziś fiskus zbiera terabajty danych, ale nie bardzo potrafi wyciągnąć z nich wnioski – dodaje.

– Zresztą wiele informacji o niepokojących zmianach na rynku można znaleźć w danych dostępnych dla wszystkich. Nam udało się wykryć ostatnio nienaturalne ruchy w obrocie maszynkami do golenia i karmy dla zwierząt – dodaje Kassel.

By jeszcze bardziej utrudnić życie przestępcom, konieczna jest także lepsza współpraca wszystkich organów ścigania, ostrzejsze traktowanie przestępstw podatkowych przez wymiar sprawiedliwości oraz zwiększenie świadomości biznesu, tak by sam mógł się chronić np. przed wciągnięciem w karuzelę VAT.