Zyski gigantów to możliwe problemy z węglem

Polskie elektrownie opalane węglem zarobiły od początku tego roku miliardy złotych na produkcji energii z węgla kamiennego. To efekt kryzysu energetycznego wywołanego rosnącym popytem na gaz ziemny w Europie. Polskie spółki produkowały więcej, niż planowały. Zużywały także więcej surowca, niż wcześniej założyły. Efekt? Rekordowo niskie zapasy węgla na zimę i rosnące ceny na polskim rynku.

Kryzys napędził popyt na węgiel

Zapasy węgla energetycznego w Polsce są najmniejsze od lat. Na koniec września było to 3,7 mln ton. Rok wcześniej było to, na chwilę przed rozpoczęciem okresu grzewczego, 7,8 mln ton.

Z jednej strony Polska Grupa Górnicza wydobywa coraz mniej węgla. We wrześniu było to 4,5 mln ton. To co prawda więcej o 100 tys. niż rok wcześniej, jednak już o 500 tys. mniej niż w 2019 r. Polska Grupa Górnicza tłumaczy, że dostosowuje podaż do zgłaszanego popytu. Jeszcze rok temu nikt nie spodziewał się kryzysu energetycznego: w trzecim kwartale 2020 r. w okresie letnim węgla na zwałach przybywało. Nadchodząca zima nikomu nie spędzała snu z powiek.

Czytaj więcej

Biznes

Ciepłownie nie mają węgla. „Sytuacja jest dramatyczna”

Brakuje węgla w regionalnych ciepłowniach. Problem jest tym większy, im mniejszy jest region i sama ciepłownia.

W tym roku jednak – zamiast rosnąć – zapasy węgla kurczyły się w szybkim tempie. W trzecim kwartale były one mniejsze o 600–700 tys. ton. I tu dochodzimy do drugiego powodu obecnej sytuacji. To efekt rosnącego zapotrzebowania na polską energię pochodzącą z węgla. W trzecim kwartale jej średnia wartość to 404 zł/MWh. W Niemczech, gdzie głównie trafiał polski prąd, cena sięgała 440 zł. Polski prąd był atrakcyjny cenowo i w efekcie Polska, pierwszy raz od 2017 r., była eksportem energii netto. Energetyka zawodowa, opierająca się na węglu, wyprodukowała ponad 22 proc. więcej energii (w okresie od stycznia do października) niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Największy, 31-proc., wzrost produkcji energii odnotowano dla węgla kamiennego.

Stąd kurczące się zapasy surowca. PGG nie jest w stanie odpowiadać na bieżąco na zdarzenia losowe, jak kryzys postpandemiczny, zwiększając wydobycie. Spółka z rocznym wyprzedzeniem dostosowuje plany wydobywcze pod zgłaszane zapotrzebowanie. Tak, w największym w Europie „węglowym kraju" doświadczamy braku tego surowca na rynku.

Pięć minut węgla

W efekcie drożejącego w Europie gazu, w trzecim kwartale tego roku polska energia była chodliwym towarem na Zachodzie. Saldo wymiany międzynarodowej, a więc wynik eksportu i importu, wskazywało, że eksport w sierpniu wyniósł 176 GWh.

Trend uwidocznił się jeszcze mocniej w danych za wrzesień: do naszych sąsiadów eksportowaliśmy wtedy 825 GWh. I dalej, w październiku: import wyniósł 373 GWh. Spółki energetyczne dzięki tej koniunkturze zarobiły miliardy. I tak, w Tauronie, odnotowano w efekcie ponad 30-proc. wzrost produkcji, zysk przed potrąceniem kosztów finansowych (EBITDA) w segmencie wytwarzanie wzrósł od stycznia do września o 956 proc. (!), co stanowi 1,3 mld zł. W pandemicznym roku 2020 było to ledwie blisko 138 mln zł.

Największa spółka elektroenergetyczna, Polska Grupa Energetyczna, także odnotowała bardzo dobre wyniki. W okresie dziewięciu miesięcy 2021 r. PGE przekroczyła poziom 50 TWh wyprodukowanej energii elektrycznej. Wytwarzanie w PGE odnotowało zysk, przed potrąceniem kosztów finansowych, w wysokości 754 mln zł, co stanowi wzrost o 56 proc. rok do roku.

Nieco gorsze zaś, ale równie wysokie, wyniki odnotowała Enea. Produkcja energii elektrycznej wzrosła w koncernie o 15,9 proc. – do 19,5 TWh w zestawieniu rok do roku. W omawianym okresie zysk przed potrąceniem na poziomie wyniósł ponad 1 mld zł. To spadek o 168 mln zł rok do roku. Wyniki są jednak pod presją rekordowych cen uprawnień do emisji CO2. Tylko za trzy kwartały tego roku Enea wydała ponad 2 mld zł na owe pozwolenia. Rok wcześniej było to 1,5 mld zł.

Gdzie jest węgiel

Sytuacja na polskim rynku węgla zależna jest od lokalnego popytu i podaży. Mimo rekordów na światowych rynkach ceny węgla energetycznego notowane w ARA wpływają pośrednio na polski rynek węgla energetycznego.