Tomasz Safjański

Teza : Cyfryzacja, zmiany organizacyjne i upowszechnienie pozasądowych metod rozwiązywania sporów rozwiążą większość problemów z niewydolnością sądów

Teza 1: Instytucja skargi nadzwyczajnej powinna być zlikwidowana.

Teza 2: Zlikwidowane powinny być dwie tzw. nowe Izby Sądu Najwyższego: Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Odpowiedzialności Zawodowej. Ich kompetencje powinny przejąć „stare” izby SN.

Teza : W prokuraturze kluczowa jest zmiana struktur nadzoru i danie szeregowym prokuratorom większej swobody w działaniu

Istotne jest wyjęcie prokuratury spod nadzoru politycznego. Czyli w pierwszym kroku podnoszone często w debacie publicznej rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego, a następnie wyodrębnienie organizacyjne prokuratury ze struktur resortu sprawiedliwości. Przeprowadzenie tych zmian nie oznacza jednak, że prokuratura w takim kształcie będzie silna.

Teza 1: Powołania sędziów po 2018 r. powinny być pozbawione mocy prawnej. Tzw. neosędziowie powinni pozostać sędziami i wrócić na poprzednio zajmowane stanowiska

Omawiane projekty to rezultat prawidłowej diagnozy stanu prawno-ustrojowego państwa. Na projekty dotyczące rozwiązania problemu wadliwych powołań sędziowskich – z racji wykształcenia – patrzę z dwóch perspektyw: nauk prawnych i nauk o bezpieczeństwie. Z tak określonej perspektywy nie mam najmniejszych wątpliwości, że utrzymywanie obecnego status quo w wymiarze sprawiedliwości zagraża praworządności oraz bezpieczeństwu publicznemu w Polsce. Utrzymujący się dualizm praworządności powoduje nieadekwatny odbiór projektowanych rozwiązań przez część środowiska prawniczego jako bezprecedensowe zagrożenie dla niezawisłości sędziowskiej, godzące w konstytucyjną zasadę niezawisłości sędziowskiej i podstawy praworządności (m.in.: retroakcyjność, ingerencję legislatywy w egzekutywę). Omawiane projekty są w istocie radykalnym posunięciem, można zauważyć w nich zachwianie trójpodziału władzy. Niezgodność z konstytucją ma tu jednak tylko wymiar pozorny. Bliski jestem w tym względzie stanowisku prof. Safjana. Nie mam też wątpliwości, że przecięcie węzła gordyjskiego w wymiarze sprawiedliwości wymaga nieugiętego działania. Omawiane projekty zawierają propozycje gruntownego działania, choć nie wyczerpują wszystkich możliwych scenariuszy, które można zastosować wobec wadliwie powołanych sędziów. Zakładam, że autorzy propozycji mieli tego świadomość. Nie ma niestety gwarancji, że inna opcja polityczna w przyszłości nie dokona czystki środowiska sędziowskiego ukształtowanego w oparciu o omawiane projekty, podnosząc te same argumenty, tj. naruszenie zasady trójpodziału i legalizmu.

Teza 2: Tzw. młodzi sędziowie, którzy bezpośrednio przed powołaniem byli asesorami sądowymi, referendarzami albo asystentami sędziów, nie powinni przechodzić weryfikacji.

Teza 3: Wyroki wydane przez neosędziów powinny pozostać w mocy. Uchylone powinny być jedynie wyroki, których ważność strony kwestionowały wcześniej, powołując się na wątpliwy status sędziego.

Teza : Nie da się przywrócić praworządności w sądach szybko, potrzebujemy na to co najmniej trzech lat.