Teza 1: Aby obniżyć koszty prowadzenia polityki pieniężnej, NBP powinien obniżyć oprocentowanie środków rezerwy obowiązkowej (obecnie jest równe stopie referencyjnej NBP) .
Tego rodzaju decyzja ma w znacznej mierze skutki fiskalne. Przykładowo, EBC dokonał takiej redukcji, choć nie do końca wyjaśnił, dlaczego to robi (poza stwierdzeniem, że ma to wzmocnić mechanizm transmisyjny). W Polsce przez długi czas oprocentowanie rezerwy obowiązkowej było niższe o 1 punkt procentowy od stopy referencyjnej. W kwietniu 2020 r. doszło do zrównania tego oprocentowania ze stopą referencyjną. Stało się tak w następstwie serii obniżek stopy referencyjnej. Od tego czasu obie stopy zmieniają się tak samo. Można np. rozważyć zrównanie oprocentowania rezerwy obowiązkowej ze stopą depozytową (a więc inaczej niż było przed październikiem 2014 r.). Przy dokonywaniu zmian RPP powinna wyjaśnić powody.
Teza 2: Rekordowe straty NBP w latach 2022-2023* mogą ograniczyć zdolność banku centralnego do realizacji jego podstawowego celu.
Zgodnie z ustawą NBP posiada fundusz rezerwowy, który jest tworzony z odpisów z zysku NBP. Ten fundusz powinien zostać wykorzystany do pokrycia strat NBP. W kolejnych latach NBP powinien odtwarzać ten fundusz. Te zagadnienia najlepiej jednak pozostawić specjalistom od rachunkowości.
Teza 1: Decyzje o skupie bądź sprzedaży papierów wartościowych przez NBP powinny być podejmowane każdorazowo przez RPP a nie Zarząd NBP, gdyż są to działania z zakresu polityki pieniężnej.
Ustawa wskazuje, że to RPP „ustala zasady operacji otwartego rynku”. W tym pojęciu mieszczą się również operacje strukturalne, które NBP zaczął przeprowadzać w marcu 2020 r. Jedynie techniczne i operacyjne kwestie powinny pozostawać w kompetencji Zarządu NBP. Można dodać, że podobne rozwiązanie należałoby przyjąć w odniesieniu do interwencji walutowych (czas przeprowadzania, skala).
Teza 2: Dobrym sposobem na sfinansowanie ważnych inwestycji rozwojowych, takich jak budowa elektrowni atomowej lub CPK, byłaby emisja przez rząd obligacji celowych i umożliwienie Narodowemu Bankowi Polskiemu skupu tych obligacji na rynku wtórnym.
Zadania NBP są inne. Warto przypomnieć niektórym członkom RPP o ustawie o NBP, a dokładniej o jej art. 3, zgodnie z którym „podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen”. „Wspieranie polityki gospodarczej Rządu” jest także zadaniem NBP, ale tylko wtedy, kiedy „nie ogranicza to podstawowego celu NBP”.
Teza 1: Zwiększenie udziału złota w rezerwach walutowych NBP do 20 proc. wzmocni bezpieczeństwo finansowe i wiarygodność Polski.
Z makroekonomicznego punktu widzenia za gromadzeniem rezerw dewizowych stoją zasadniczo dwa motywy: ostrożnościowy (przezornościowy) i merkantylistyczny (utrzymywanie niedoszacowania waluty krajowej). Pierwszy z nich łączy się z zapobieganiem i zarządzaniem kryzysami finansowymi, zwłaszcza walutowymi. To, co jest istotne w przypadku takich działań, to nie tyle struktura rezerw, lecz ich wielkość. Warto zaznaczyć, że w badaniach często pomija się tę część rezerw, która ma formę złota, słusznie argumentując, że po pierwsze, zmienność cen złota sprawia, że wartość tych zasobów jest podatna na znaczne fluktuacje (m.in. dlatego banki centralne podają w sprawozdaniach składanych do MFW w ramach tzw. standardu SDDS wielkość rezerw złota w uncjach), a po drugie, zasoby tego rodzaju trudniej wykorzystać do przeprowadzania interwencji walutowych. Struktura rezerw jest ważna, ale w kontekście osiąganych zysków i dywersyfikacji ryzyka. Działania w tej sferze są podobne do zarządzania portfelem aktywów finansowych. Zajmuje się nimi Zarząd NBP. Na przykład kilka lat temu NBP zdecydował się na zakup aktywów w takich walutach jak dolar kanadyjski, dolar australijski, korona norweska, dolar nowozelandzki. Hierarchia celów, którymi kieruje się NBP, nie zmienia się od lat: „priorytetem w zarządzaniu rezerwami dewizowymi jest zapewnienie bezpieczeństwa inwestowanych środków oraz ich niezbędnej płynności. Narodowy Bank Polski, spełniając te kryteria, podejmuje jednocześnie działania służące podwyższeniu dochodowości rezerw w horyzoncie długookresowym” (zob. Raport roczny 2022, NBP, Warszawa, s. 65).
Teza 2: Polityka komunikacyjna NBP osłabia jego wiarygodność i utrudnia realizację jego podstawowego celu.
Zapewne należałoby to stwierdzenie doprecyzować przez stwierdzenie, że chodzi o politykę komunikacyjną Prezesa NBP. Po dokonaniu zmian w regulaminie RPP w czerwcu i listopadzie 2021 r. politykę komunikacyjną NBP zawłaszczył Prezes NBP. Warto przytoczyć kolejne zapisy paragrafu 16 regulaminu. Przed zmianą: „W terminach określonych przez Radę Przewodniczący Rady albo prowadzący posiedzenie, przy udziale dwóch członków Rady, przekazuje środkom masowego przekazu komunikat o ustaleniach podjętych na jej posiedzeniu. Po zmianie w czerwcu 2021 r.: „Przewodniczący Rady albo prowadzący posiedzenie przekazuje środkom masowego przekazu komunikat o ustaleniach podjętych na jej posiedzeniu”. Po zmianie w listopadzie 2021 r.: „Przewodniczący Rady przekazuje środkom masowego przekazu komunikat o ustaleniach podjętych na jej posiedzeniu”.
Teza 1: Minimalny wiek emerytalny w Polsce powinien być równy dla mężczyzn i kobiet.
Okres aktywności zawodowej należy dostosować do przeciętnej oczekiwanej długości życia. Z danych GUS wynika, że przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn w wieku 60 lat wynosiło: 16,7 lat w 2000 r., 18,3 lat w 2010 r., 19,3 lat w 2019 r. Analogiczne dane dla kobiet wynosiły: 21,5 lat, 23,5 lat, 24,2 lat. Tendencja wzrostowa nie budzi więc wątpliwości. Co prawda przeciętne oczekiwane dalsze trwanie życia zmniejszyło się w 2021 r. do 17,3 lat dla mężczyzn i 22,4 lat dla kobiet, ale jest oczywiste, że było to krótkookresowe zaburzenie będące wynikiem pandemii Covid-19.
Dane na podstawie: GUS, Trwanie życia w 2021 r.
Teza 3: Podwyższenie płac nauczycieli o 30 proc. poprawi jakość szkolnictwa w Polsce w stopniu uzasadniającym koszty tej podwyżki (około 25 mld zł w pierwszym roku).
Trudno to ocenić. Zważywszy na katastrofalny poziom wynagrodzeń i problemy z zapełnieniem wakatów w szkołach, można rozsądnie przypuszczać, że istotny wzrost wynagrodzeń w systemie oświaty jest konieczny. Bez niego nie można oczekiwać, że zawód nauczyciela będzie wybierany przez najlepszych absolwentów naszych uniwersytetów.
Teza 6: W ramach racjonalizacji polityki budżetowej nowy rząd powinien zrezygnować z budowy dużych elektrowni atomowych.
Teza 1: Aby sfinansować zwiększone wydatki zbrojeniowe należy wprowadzić specjalny podatek lub podwyższyć VAT na niektóre towary/usługi.
Niekoniecznie. Skoro społeczeństwo oczekuje zwiększenia wydatków na zbrojenia, a jednocześnie jest niechętne zwiększaniu podatków, to należy dokonać przeglądu wydatków i zrezygnować z wydatków, które są mniej ważne, np. wspomniany CPK.
