Co dalej z regulacją saszetek nikotynowych?

Saszetki nikotynowe są dostępne na rynku polskim od ponad czterech lat i nie są obecnie regulowane przepisami prawa. W praktyce oznacza to, że nie ma przepisów określających minimalny wiek osoby kupującej takie wyroby, przez co są one dostępne dla osób niepełnoletnich. Brakuje też przepisów na temat informacji, które powinny znaleźć się na opakowaniu produktu. Woreczki nie są też opodatkowane.

172 mln złotych z akcyzy na woreczki nikotynowe

Pod koniec kwietnia br. Ministerstwo Finansów przedstawiło projekt nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym, który zakłada m.in. nałożenie akcyzy na wyrób. Jej proponowana wysokość to 100 zł za każdy kilogram saszetek w 2025 roku, 200 zł w 2026 r. i docelowo 300 zł za każdy kilogram saszetek w 2027 r. W ocenie skutków regulacji resort tłumaczył, że docelowa stawka ma przygotować Polskę na rozwiązania rewizji dyrektywy tytoniowej, która zgodnie z przewidywaniami, obejmie kategorię wyrobów nikotynowych oraz ustali dla nich minimalną stawkę akcyzy.

Ministerstwo oszacowało możliwą sprzedaż saszetek nikotynowych w kolejnych latach i związane z nią wpływy do budżetu. To 16 mln zł z tytuły akcyzy i 19,7 mln zł z VAT w 2025 roku (przy założeniu sprzedaży na poziomie 200 mln sztuk, wagi saszetki w wysokości 0,8 grama i stawki akcyzy 100 zł od kilograma), odpowiednio 48 mln zł i ok. 59 mln zł w 2026 roku (przy założeniu wzrostu sprzedaży o 50 proc. do poziomu 300 mln saszetek i stawki akcyzy 200 zł za kilogram) i 108 mln zł z tytułu akcyzy i ok. 133 mln zł z VAT w 2027 roku (przewidując sprzedaż na poziomie 450 mln saszetek i docelową stawkę akcyzy 300 zł za kilogram wyrobu). Łącznie to 383,7 mln zł potencjalnych wpływów do budżetu w kolejnych trzech latach, w tym 172 mln z tytułu wprowadzenia akcyzy.

22 października projekt przepisów był przedmiotem prac Rady Ministrów, która po dyskusji odroczyła przyjęcie decyzji w tej sprawie.

Pod koniec października minister zdrowia Izabela Leszczyna poinformowała w rozmowie z PAP, że resort pracuje nad projektem, który będzie zakazywał wprowadzania do obrotu i handlu woreczków z nikotyną syntetyczną. Propozycje zmian w przepisach została omówiona w Sejmie 21 listopada podczas wspólnego posiedzenia trzech zespołów parlamentarnych: ds. chorób cywilizacyjnych, dzieci oraz przeciwdziałania uzależnieniom.

Propozycja zmian w przepisach dotyczących innowacyjnych wyrobów tytoniowych została omówiona w Sejmie 21 listopada podczas wspólnego posiedzenia trzech zespołów parlamentarnych: ds. chorób cywilizacyjnych, dzieci oraz przeciwdziałania uzależnieniom. – Obecnie dostępne na rynku woreczki z syntetyczną nikotyną nie są wyrobem tytoniowym, wobec tego nie są regulowane przepisami naszej ustawy tytoniowej. W Ministerstwie Zdrowia trwają prace analityczne mające na celu uregulowanie rynku wyżej wymienionych wyrobów. Po podjęciu ostatecznych decyzji projekt doprecyzowujący przepisy ustawowe w tym zakresie zostanie przekazany do zespołu programowania prac rządu celem wpisania go do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów – powiedziała podczas posiedzenia Dagmara Korbasińska-Chwedczuk, dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia.

Czytaj więcej

Zdrowie

Zakaz sprzedaży woreczków z nikotyną? Ministerstwo Zdrowia planuje zmiany w prawie

W Polsce, podobnie jak w większości krajów Unii Europejskiej, oryginalne snusy są nielegalne. W sprzedaży funkcjonują jednak przypominające je woreczki nikotynowe. Bez problemu kupić mogą je także nieletni. Ministerstwo Zdrowia planuje to zmienić.

Jak jest w innych krajach UE?

Państwa UE, w których saszetki nikotynowe są dostępne w sprzedaży, obwarowały wyrób regulacjami, a część z nich dotyczy podatku akcyzowego. Podstawą do wyliczenia akcyzy zwykle jest masa wyrobu. W Danii akcyza wynosi ok. 2,31 zł za 1 mg nikotyny i obowiązuje od 1 lipca 2022 r. Dozwolone stężenie nikotyny w jednej saszetce to 9 mg. Czesi zalegalizowali stężenie nikotyny w saszetkach na poziomie 12 mg na jeden woreczek uznając, że saszetka nikotynowa to „beztytoniowy wyrób zawierający nikotynę do stosowania doustnego, który nie jest uregulowany bezpośrednio obowiązującym rozporządzeniem Unii Europejskiej”. Na Węgrzech sytuację prawną saszetek nikotynowych reguluje ustawa z 1999 r. Dozwolone stężenie nikotyny na woreczek wynosi tu 17 mg, a podatek sięga ok. 252 zł za kilogram. We Włoszech regulacje przyjęte w lutym 2022 r. ustanowiły podatek na poziomie ok. 95 zł za kilogram. Inne kraje UE, które określiły maksymalne stężenia nikotyny na woreczek i zapisały je w ustawach to m.in. Estonia – 25 mg, Finlandia – 16,6 mg, Islandia – 20 mg, Litwa – 16 mg, czy Słowenia – 20 mg na 1 woreczek.

Model szwedzki

Państwem z najdłuższą tradycją używania saszetek nikotynowych i zarazem najwyższym w całej UE odsetkiem populacji używającej tych wyrobów jest Szwecja. Używanie saszetek nikotynowych i „snusów”, czyli woreczków z tytoniem zastąpiło tu palenie papierosów. W rezultacie Szwecja ma obecnie najniższy w całej UE wskaźnik zgonów i zachorowalności na choroby spowodowane paleniem papierosów. Według raportu „Szwedzkie doświadczenie: mapa drogowa dla społeczeństwa wolnego od dymu papierosowego” zapadalność na nowotwory powiązane z papierosami jest w Szwecji o 41 proc. niższa niż w innych krajach UE, a śmiertelność o 38 proc. niższa niż średnia unijna. Autorzy raportu wskazują, że przyjęcie szwedzkiego modelu walki z paleniem papierosów pozwoliłoby uratować do końca tej dekady ok. 3,5 mln palaczy w UE od przedwczesnego zgonu spowodowanego paleniem papierosów.

W Szwecji przepisy regulujące dawkę nikotyny w saszetkach uchwalono w 2018 r., a od tego początku 2024 roku podatek od saszetek nikotynowych wynosi ok. 82 zł za kilogram przy dozwolonym stężeniu nikotyny do 12 mg.

W Polsce sprzedaż „snusów”, czyli saszetek zawierających tytoń (nie zaś nikotynę), jest zakazana.