Ślady pamięci na murach stolicy

Historię powstania można poznawać w oparciu o przygotowany przez warszawski ratusz przewodnik po „ranach pamięci", czyli miejscach, gdzie do dzisiaj zachowały się wojenne ślady.

Aktualizacja: 25.08.2021 21:08 Publikacja: 25.08.2021 19:25

Ślady pamięci na murach stolicy

Foto: Fotorzepa, Jakub Ostałowski jo Jakub Ostałowski

Opisano w nim nie tylko miejsca, które ilustrują powstańcze walki, ale też takie, gdzie zachowały się ślady pochodzące jeszcze z września 1939 roku. Na wielu warszawskich budynkach można jeszcze odnaleźć dziury po kulach wystrzelonych w czasie wojny, zachowały się też plamy krwi. Pomimo odbudowy, a także prowadzonych po wojnie remontów budynków, w przestrzeni Warszawy zachowało się wiele takich śladów.

Warszawski ratusz i Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków prowadzą mapę w ramach projektu „Rany pamięci. Ślady zniszczeń okresu II wojny światowej w topografii miasta". Przy użyciu specjalnej geoankiety na mapę „ran pamięci" naniesiono już kilkaset obiektów. Program ten został zainicjowany w 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej i jest realizowany do teraz. Każdy może zaznaczyć odnalezione ślady strzałów i dziur na elewacjach budynków i murach, ogrodzeniach i płotach, napisy z okresu II wojny światowej i powstania warszawskiego bądź z czasów bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych.

Niektóre miejsca wpisywane są do rejestru zabytków. Do takiej ewidencji zostały wpisane najbardziej znane symbole powstańcze – kotwice malowane na różnych obiektach. Kolejne trzy takie zabytki znajdujące się na elewacji budynku przy ul. Filtrowej 57 (dawny Warszawski Urząd Wojewódzki) mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków objął niedawno ochroną prawną.

Do rejestru zabytków ruchomych wpisany został też napis upamiętniający Antoniego Szczęsnego Godlewskiego, pseudonim Antek Rozpylacz, wykonany w 1945 roku, znajdujący się na ścianie oficyny tylnej kamienicy przy ul. Brackiej 5.

Na ścianie w podwórzu zachował się napis: „Anetek Rozpylacz / pochowany został na cmentarzu / Powązki – Woiskowe"(pisownia oryginalna), wykonany przez Anielę Godlewską, jego matkę. Antoni Szczęsny Godlewski urodził się w 1923 r. w Warszawie. Podczas okupacji studiował na Tajnej Politechnice Warszawskiej. Walczył w powstaniu warszawskim w stopniu kaprala w batalionie szturmowym Korpusu Bezpieczeństwa „Sokół".

Pseudonim Antek Rozpylacz związany był z używanym przez niego uzbrojeniem – pistoletem automatycznym marki Sten – zwanym potocznie „rozpylaczem".

Godlewski poległ 8 sierpnia 1944 r. w Alejach Jerozolimskich i został pochowany w powstańczej mogile na terenie podwórza przy ul. Brackiej 5. 2 października 1944 r. został pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy oraz Krzyżem Walecznych. Na wniosek rodziny w sierpniu 1945 r. dokonano ekshumacji zwłok, które przeniesiono na Cmentarz Wojskowy na Powązkach i wtedy umieszczono napis w podwórku.

Urzędnicy ratusza zwracają uwagę, że w czasie II wojny światowej w wyniku działań z okresu powstania warszawskiego oraz celowych wyburzeń prowadzonych przez Niemców zniszczeniu uległo 80 proc. zabudowy miasta,

w tym 92 proc. budynków zabytkowych. Szacuje się,

że w połowie 1945 r. na terenie Warszawy zalegało 20 mln m sześc. gruzu.

Wydarzenia
Czy Unia Europejska jest gotowa na prezydenturę Trumpa?
Materiał Promocyjny
Przed wyjazdem na upragniony wypoczynek
Wydarzenia
Bezczeszczono zwłoki w lasach katyńskich
Materiał Promocyjny
GoWork.pl - praca to nie wszystko, co ma nam do zaoferowania!
Wydarzenia
100 sztafet w Biegu po Nowe Życie ponownie dla donacji i transplantacji! 25. edycja pod patronatem honorowym Ministra Zdrowia Izabeli Leszczyny.
Wydarzenia
Marzyłem, aby nie przegrać