Materiał we współpracy z CPK

Najwięcej jednak wydarzyło się w części kolejowej projektu. Rozpoczął się również wykup nieruchomości. I nie zmieniła się data wbicia pierwszej łopaty: ma to być rok 2023.

Czy jest to dobry czas na tak potężną inwestycję?

– Tak, można mieć wątpliwości, czy rzeczywiście w tak trudnych dla lotnictwa czasach jest na pewno właściwy moment na budowanie nowego lotniska. Ale jeśli teraz się wstrzyma taką inwestycję, to za pięć lat wszyscy powiedzą: dlaczego wtedy nie zbudowaliśmy lotniska. Bo kryzys jest najlepszym czasem na wielkie inwestycje infrastrukturalne, a Polska potrzebuje nowego lotniska. Ale czy teraz jest najlepszy czas na jego budowę ? Oczywiście, że nie. W takim razie, czy to lotnisko będzie niezbędne w przyszłości? Absolutnie tak – powiedział „Rzeczpospolitej" Willie Walsh, dyrektor generalny Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Powietrznych (IATA).

Port Solidarność: inwestor mniejszościowy i lokalizacja

9 grudnia 2021 podpisane zostały porozumienia o współpracy polskiego rządu i CPK z przedstawicielami Lotniska Incheon w Seulu i południowokoreańskiego Ministerstwa Infrastruktury (MOLIT), a Koreańczycy zapowiedzieli zaangażowanie kapitałowe w polski projekt. Porozumienie zakłada działania zmierzające do powstania joint venture, w którym Koreańczycy mają objąć mniejszościowy pakiet udziałów.

Współpraca polsko-koreańska w zakresie projektu CPK trwa od lutego 2021. Rozpoczęła się od doradztwa strategicznego Incheon na rzecz spółki CPK. Koreańczycy dostarczyli już szereg zamówionych opracowań i analiz, dzieląc się wiedzą, know-how i doświadczeniem zdobytym podczas projektowania i budowy hubu w Seulu, np. w sprawie zarządzania operacyjnego portem, integracji lotniska z koleją, etapowania realizacji, rozwoju Airport City, podejścia do innowacji czy zarządzania ryzykiem. Eksperci Incheon brali też udział w opiniowaniu np. prognoz ruchu lotniczego i preferowanej lokalizacji CPK.

Kyung Wook Kim, prezes i dyrektor generalny Incheon International Airport Corporation, nie ukrywał, że i seulski port będzie miał z tego korzyści. – To da Incheonowi większą rozpoznawalność na świecie – powiedział w rozmowie z „Rzeczpospolitą". Incheon to główne lotnisko Korei Południowej, jedno z najlepszych lotnisk przesiadkowych świata. W 2019 r. Incheon obsłużył ponad 71 mln pasażerów i 2,7 mln ton cargo. Program inwestycyjny do 2025 r. zakłada zainwestowanie tam – w czasie spowolnienia wywołanego przez Covid-19 – równowartości 5,4 mld dolarów, m.in. w budowę czwartej drogi startowej i rozbudowę Terminalu 2.

W połowie grudnia ogłoszona została preferowana lokalizacja Lotniska Solidarność. Obejmuje obszar ok. 41 km kw. na terenie trzech gmin – Baranów, Teresin i Wiskitki – zajmuje północno-zachodnią część terenu o wielkości ok. 75 km kw. z tzw. rozporządzenia obszarowego, które weszło w życie w połowie 2021 r. Znajduje się na tym terenie ok. 3800 działek i ok. 520 budynków mieszkalnych. Teren został wybrany tak, żeby zapewnić optymalne parametry operacyjne, uniknąć ingerencji w tereny najliczniej zamieszkane i ominąć miejsca ważne dla społeczności lokalnej, takie jak kościoły, cmentarze i zabytki.

Koleje: umowy, kontrakty, projekty

W 2021 podpisano osiem kontraktów na studia techniczno-ekonomiczno-środowiskowe (tzw. STEŚ). W efekcie prace przygotowawcze trwają na kolejowych odcinkach o łącznej długości prawie tysiąca kilometrów.

Podpisane kontrakty na studia wykonalności dotyczą odcinków:

> Warszawa–Łódź

> Łódź–Wrocław,

> Żarów–Wałbrzych – granica państwa z Czechami

> Katowice–Ostrawa,

> Łętownia–Rzeszów,

> Zamość–Bełżec

> Ostrołęka–Łomża –Giżycko,

> węzeł CPK

W ramach STEŚ zostaną wskazane m.in. rekomendowane przebiegi nowych linii kolejowych. Wykonawcy dostarczą również prognozy ruchu czy analizy np. techniczne, środowiskowe i wielokryterialne.

Na trasie Warszawa–Łódź pociągi z pasażerami mają pojechać w pierwszym etapie z prędkością do 250 km/h. Przyjęte założenia projektowe umożliwią jej podniesienie w przyszłości do 350 km/h. Dzięki temu pasażerowie dojadą do nowego lotniska: z Warszawy w ok. 15 min, z Łodzi w ok. pół godziny, a z Warszawy do Łodzi w ok. 45 min, czyli prawie dwa razy szybciej niż obecnie.

Odcinek Warszawa–Łódź zostanie wydłużony do Wrocławia, a docelowo też do Poznania. Dzięki temu powstanie szybkie połączenie kolejowe. Jego koncepcja od swojego kształtu jest nazywana „igrekiem". To absolutnie kluczowy element systemu Kolei Dużych Prędkości w Polsce.

Dzięki odcinkowi Katowice–Ostrawa pociągi dojadą do 90-tysięcznego Jastrzębia-Zdroju, które jest dziś największym miastem w Polsce bez dostępu do kolei. Trasa Zamość–Bełżec poprawi skomunikowanie obszarów na wschodzie Polski (Tomaszów Lubelski i Bełżec zostaną włączone do sieci kolejowej, a Zamość i Krasnystaw do sieci połączeń dalekobieżnych). Realizacja odcinka Ostrołęka–Łomża–Giżycko dołączy do połączeń dalekobieżnych, m.in. Kolno i Orzysz. Łomża czeka na pociągi pasażerskie od 1993 r.

Komisja Europejska przyznała CPK ponad ok. 110 mln zł dofinansowania z instrumentu CEF Reflow „Łącząc Europę".

Spółka CPK otrzymała największe dofinansowanie w całej UE i ponad połowę dotacji dla projektów z Polski. Komisja oceniła aplikacje CPK najwyżej spośród wszystkich zgłoszonych polskich projektów, rekomendując pełną kwotę wsparcia wnioskowaną przez spółkę. Pozyskane dofinansowanie zostanie przeznaczone na projekt budowlany tunelu dla Kolei Dużych Prędkości w Łodzi oraz na prace przygotowawcze do budowy fragmentu Kolei Dużych Prędkości między Warszawą, Sieradzem i Poznaniem.

I jest szansa, że pieniędzy z Brukseli na podobne projekty będzie więcej. W związku z ogłoszeniem naboru do unijnego instrumentu CEF 2 (z nowej perspektywy UE na lata 2021–2027)spółka CPK opracowuje do złożenia wnioski o dofinansowanie dla projektów o łącznej wartości ok. 4,4 mld zł. Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania, wysokość dotacji może wynieść ok. 3 mld zł.

W końcu listopada podpisana została umowa na projekt 4-kilometrowego tunelu Kolei Dużych Prędkości – na zachód od stacji Łódź Fabryczna. To pierwsza spośród inwestycji CPK, która wkroczyła w fazę projektowania i posiada decyzję środowiskową. Podpisany kontrakt przewiduje wykonanie projektu budowlanego oraz niezbędnych opracowań i decyzji administracyjnych dla tunelu i linii kolejowej. Na ten cel spółka CPK otrzymała ok. 60 mln zł dofinansowania z unijnego instrumentu „Łącząc Europę" (CEF Reflow). Tunel ma być oddany do użytku jednocześnie z lotniskiem.

Podziemny przejazd kolejowy w Łodzi to element tzw. szprychy nr 9, nowej trasy kolejowej z Warszawy przez CPK, Łódź i Sieradz, a dalej do Wrocławia i Poznania. Na terenie Łodzi szybkie pociągi będą zatrzymywać się na dworcu Łódź Fabryczna, w tym samym miejscu, w którym zaczyna się budowany przez PKP PLK tunel aglomeracyjny. Wyjście tunelu dalekobieżnego CPK na powierzchnię przewidziane jest na południowy zachód od Łodzi Kaliskiej, w okolicach osiedla Retkinia i istniejącej linii kolejowej nr 14.

W październiku spółka CPK ogłosiła największe w Europie postępowanie ramowe na dokumentację projektową dla programu kolejowego CPK. Szacowana wartość prac to ponad 7 mld zł netto. Umowa ramowa daje możliwość sprawniejszego i szybszego wyboru wykonawców prac projektowych w następujących po nich uproszczonych zamówieniach wykonawczych. To także m.in. transparentny harmonogram zaplanowany na dwie kolejne perspektywy unijne (do 2034 r.) i pozbawione nadmiernych formalności postępowania wykonawcze. Postępowanie ramowe dotyczy 29 projektów podzielonych na 82 odcinki, które składają się na prawie 1800 km tzw. szprych, czyli nowych linii kolejowych, które mają być gotowe do końca 2034 r.

Wybór master plannera dla Portu Solidarność

Arup Polska należący do brytyjskiej grupy inżynieryjno-projektowej Arup został wybrany na wykonawcę master planu, czyli opracowania, służącego jako źródło m.in. prognoz ruchu lotniczego, etapowania budowy czy dokumentacji przedprojektowej. W kontrakt z CPK zaangażowani są eksperci ze spółki-matki z doświadczeniem przy budowie światowych hubów m.in. na lotniskach Londyn Heathrow, Kastrup w Kopenhadze, San Francisco, Pearson w Toronto , Chubu Centrair pod Nagoją czy Beijing International i Hongkong.

Badania przyrodnicze i terenowe

Przez cały rok 2021 na terenie obejmującym łącznie ok. 1055 km kw. eksperci prowadzili obserwacje środowiskowe i badali stan terenu, na którym znajdą się Port Solidarność i infrastruktura towarzysząca. Wykonano badania m.in. siedlisk botanicznych, bezkręgowców, płazów, ptaków i ssaków naziemnych. – Projekt CPK jest specyficzny, ponieważ jest wyjątkowo duży, gdzie nagromadzenie ewentualnych kwestii i komponentów przyrodniczych wynika ze skali inwestycji. Mamy i lotnisko, i kolej, i drogi, a przecież już sam port lotniczy jest potężnym wyzwaniem. Natomiast jeśli chodzi o walory przyrodnicze, jest to teren stosunkowo ubogi, silnie przekształcony. Dlatego ewentualne trudności będą raczej wynikały ze skali, a nie z wysokiej wartości tego obszaru – mówi Michał Maniakowski, przyrodnik, koordynator inwentaryzacji przyrodniczej dla inwestycji CPK.

Eksperci badali również jakość wód powierzchniowych, wykonywali pomiary drgań przy istniejących i projektowanych liniach kolejowych, prowadzili analizę krajobrazową czy weryfikowali dane dotyczące lokalizacji zabytków i obiektów cennych pod względem kulturowym.

Wykup nieruchomości

Od początku roku trwa budzący ogromne emocje wykup gruntów pod przyszłe lotnisko w ramach Programu Dobrowolnych Nabyć (PDN). Jak na razie do programu zgłosiło się ponad 200 zainteresowanych. Pierwsze umowy zostały podpisane. Teraz trwa wykonywanie kolejnych wycen przez rzeczoznawców.

W ramach zachęt powstał pakiet ułatwień dla uczestników PDN – w ich skład wchodzą m.in. organizacja i sfinansowanie przeprowadzki, sfinansowanie obsługi prawnej, pomoc indywidualnego opiekuna CPK, możliwość użytkowania nieruchomości po dokonaniu transakcji (do momentu rozpoczęcia robót budowlanych) i wsparcie w poszukiwaniu nowego miejsca pracy i zamieszkania.

Współpraca międzynarodowa

Przez cały rok 2021 trwały prace polsko-brytyjskiej grupy roboczej, której celem była wymiana informacji i bieżąca współpraca na poziomie ministerstw, agencji rządowych i firm. Pochodzące z Wielkiej Brytanii biura projektowe zaproponowały wstępne koncepcje CPK.

Spółka CPK prowadzi dofinansowywaną ze środków Komisji Europejskiej zaawansowaną współpracę z Kolejami Francuskimi SNCF. Celem jest wymiana doświadczeń i pozyskanie od Francuzów know-how, które CPK wykorzystał m.in. podczas opracowywania dla CPK standardów Kolei Dużych Prędkości.

Z kolei w maju 2021 przedstawiciele rządów Polski i Hiszpanii zawarli porozumienie o współpracy przy projekcie CPK, które będzie dotyczyło przede wszystkim rozwoju KDP. Hiszpania to jeden ze światowych liderów w budowie i zarządzaniu systemem szybkich kolei.

Materiał we współpracy z CPK