Jak długo można żądać zachowku? Prawo jasno wskazuje termin przedawnienia

Prawo do zachowku jest mocno ograniczone i w praktyce przysługuje wyłącznie najbliższej rodzinie zmarłego, która była powołana do spadku z ustawy. Mowa o dzieciach, wnukach i prawnukach, czyli zstępnych, o rodzicach i małżonku. Jeśli jedna z tych osób nie została powołana do dziedziczenia w testamencie, ma prawo ubiegać się o zachowek. Nie dotyczy to jednak osób, które zostały wydziedziczone lub zrzekły się dziedziczenia.

Kiedy następuje przedawnienie zachowku?

Prawo do zachowku obowiązuje tylko przez pewien czas. Co za tym idzie, jeśli przegapimy termin, zachowek ulegnie przedawnieniu. Czasu na dochodzenie swoich praw jest jednak dość dużo. Ile konkretnie? Należy w tym przypadku odwołać się do art. 1007 §1 Kodeksu cywilnego:

„roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu”.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

Dziedziczenie nieruchomości: prostsze formalności dla nowych właścicieli

Rada Ministrów przyjęła projekt przepisów, które mają znacznie ułatwić i przyśpieszyć proces ujaw...

Termin 5 lat (od otwarcia spadku) obowiązuje również w przypadku roszczeń przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny, roszczeń przeciwko fundacji rodzinnej obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego oraz roszczeń przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

W jaki sposób należy liczyć termin? Jeżeli spadkodawca sporządził testament, data początkowa biegu terminu przedawnienia przypada na dzień ogłoszenia dokumentu. Nieco inaczej wygląda sytuacja, gdy nie ma fizycznego testamentu, a zmarły rozporządził majątkiem jeszcze za swojego życia i przekazał jego składniki wybranym osobom. W tym przypadku termin przedawnienia jest liczony od dnia otwarcia spadku, czyli od daty śmierci spadkodawcy.

Przerwanie biegu przedawnienia. Kiedy występuje?

Warto wiedzieć, że w momencie, gdy osoba uprawniona do zachowku wniesie pozew do sądu w tej sprawie, bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany. Oznacza to, że okres trwania procesu sądowego nie wlicza się do wspomnianego okresu 5 lat. Drugim przypadkiem, gdy bieg terminu zostaje przerwany, jest moment, gdy spadkobierca formalnie potwierdzi swoje zobowiązanie do zapłaty zachowku. Po przerwaniu biegu termin jest liczony od początku.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Co decyduje o zaliczeniu darowizny do schedy spadkowej? Ważne orzeczenie SN

Darowizny dla potencjalnych spadkobierców wywołują konieczność rozliczeń przy dzieleniu spadku. A...

Ile wynosi zachowek?

Mimo że zachowek zapewnia spadkobiercom pewne korzyści majątkowe, nie oznacza to, że te osoby dostaną tyle samo, ile przypadłoby im w ramach dziedziczenia ustawowego. W większości przypadków wynosi on połowę tego, co spadkobierca odziedziczyłby w tym trybie. Niektóre osoby mają prawo do podwyższonego zachowku, który wynosi 2/3 wartości udziału. Przysługuje on małoletnim dzieciom spadkodawcy lub jego zstępnym, którzy w momencie otwarcia spadku mieli mniej niż 18 lat oraz spadkobiercom trwale i całkowicie niezdolnym do pracy.

Zachowek jest wypłacany w formie pieniężnej. Warto wiedzieć, że oblicza się go nie tylko w odniesieniu do wartości majątku przekazanego w spadku. Uwzględniona może zostać również wartość darowizn przekazanych jeszcze za życia darczyńcy. W tej sytuacji występuje tzw. uzupełnienie zachowku. Przysługuje ono w momencie, gdy okaże się, że przekazana darowizna znacznie zmniejszyła wartość spadku. 

Jak można ubiegać się o zachowek?

Osoba, która chce ubiegać się o zachowek, powinna kierować swoje roszczenia w stosunku do spadkobiercy, który otrzymał więcej majątku, niż należało się mu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Poza tym do zapłaty może być zobowiązana osoba, która otrzymała zapis windykacyjny lub majątek doliczony do spadku w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.