Spadek dzielony z macochą

Jeśli nie ma testamentu, macocha dziedziczy spadek po zmarłym mężu wspólnie z jego dziećmi w częściach równych

Aktualizacja: 25.10.2008 08:11 Publikacja: 25.10.2008 01:34

Foto: Fotorzepa, Raf Rafał Guz

Udział macochy w spadku po mężu wynosi co najmniej 1/4.

Rodzice czytelnika dorobili się w czasie trwania małżeństwa domu jednorodzinnego. Jego matka zmarła przed sześciu laty. Zostawiła testament, w którym uczyniła spadkobiercami córkę i wnuka, syna czytelnika. Sąd wydał stwierdzenie o nabyciu spadku przez te osoby, ale działu spadku nie było. Czytelnik ani ojciec nie występowali o zachowek. Ojciec czytelnika po dwóch latach od śmierci żony, matki czytelnika, ożenił po raz drugi. Mieszkał z żoną we wspomnianym domu. Niedawno zmarł. Czytelnik pyta, czy macocha ma prawo do tego domu i jakie.

Zacznijmy od tego, że [b]przedmiotem dziedziczenia przez wnuka i córkę po pierwszej żonie zmarłego jest wynoszący 1/2 udział w majątku powstałym w czasie trwania małżeństwa z jego pierwszą żoną oraz dobra, które należały do jej majątku osobistego (odrębnego)[/b].

[b]Na spadek po ojcu czytelnika zaś składa się w tym wypadku:[/b]

- wynoszący 1/2 udział w majątku, którego spadkodawca dorobił się w czasie trwania pierwszego małżeństwa, ewentualnie także

- przedmioty, które nabył po śmierci pierwszej żony samodzielnie, odziedziczył, uzyskał przed ślubem z nią, oraz

- wynoszący 1/2 udział w ewentualnym majątku, którego dorobił się wspólnie z drugą żoną.

[b]Jeśli zmarły nie spisał testamentu, obowiązują zasady dziedziczenia ustawowego.[/b] Gdy spadkodawca pozostawi dzieci i małżonka, dziedziczą oni w częściach równych, z tym że część schedy po żonie czy mężu przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku (art. 931 kodeksu cywilnego).

Gdy więc głównym składnikiem majątku spadkowego jest udział w nieruchomości nabytej w czasie trwania pierwszego małżeństwa spadkodawcy i gdy dziedziczą po nim dwójka dzieci i druga żona, to [b]oznacza to w praktyce, że żonie (ich macosze) przypada 1/3 z 1/2 tej nieruchomości, czyli jej 1/6[/b].

Dodatkowo ponad swój udział spadkowy małżonek zmarłego może żądać (ale nie musi) od pozostałych spadkobierców przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia zmarłego korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam (art. 939 k.c.). Jest to tzw. ustawowy zapis naddziałowy. Takiego żądania małżonek nie może zgłosić, po pierwsze – jeśli wspólnie ze spadkodawcą mieszkały także jego dzieci lub wnuki, po drugie – jeśli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy.

W niektórych sytuacjach korzystanie przez wdowę czy wdowca z tego uprawnienia może być ocenione w całości lub w części jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (z poczuciem słuszności, zasadami moralnymi). Z tego powodu sąd może takiego żądania nie uwzględnić.