Miasteczko gwiezdne na Lubomirze

Gmina Wiśniowa w powiecie myślenickim pochwalić się może malowniczym położeniem oraz obserwatorium astronomicznym na górze Lubomir (904 m n.p.m.), częściowo odbudowanym dzięki unijnemu dofinansowaniu. - Obserwatorium jest wizytówką gminy – opowiada wójt Julian Murzyn. – Wpłynęło bardzo pozytywnie na rozwój turystyki na naszym terenie. W 2008 roku odwiedziło je ponad pięć tysięcy turystów, a tylko do końca września w 2009 roku – ponad trzy tysiące.

[srodtytul]Dwie komety[/srodtytul]

Obserwatorium nosi imię profesora UJ Tadeusza Banchiewicza. Ten matematyk, astronom, geodeta był pionierem polskiej radioastronomii oraz wieloletnim dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego UJ i wiceprezesem Międzynarodowej Unii Astronomicznej. On to zaincjował również budowę pierwszego obserwatorium na górze Lubomir w 1922 r. Wówczas na powstanie Stacji Narodowego Instytutu Astronomicznego na Łysinie w paśmie Myślenicko-Limanowskim książę Kazimierz Lubomirski ofiarował dziesięciokehtarowy szczyt wzniesienia. Od nazwiska hojnego ofiarodawcy stację (oraz górę) nazwano więc Lubomir.

Był to pierwszy taki ośrodek naukowy wybudowany poza miastem. Na polanie stanęły drewniany pawilon obserwacyjny z otwierającym się na zewnątrz dachem oraz budynek mieszkalny.

Obserwatorium wyposażone było w dwie lunety oraz lornetkę do obserwacji jasnych gwiazd i komet. 3 kwietnia 1925 roku pracujący w Lubomirze Lucjan Orkisz odkrył kometę nazwaną później jego imieniem. Jedenaście lat później, 17 lipca kolejną (kometa Kaho - Kozik - Lis , C/1936) zaobserwował astronom amator, pomocnik w obserwatorium, mieszkaniec Węglówki, Władysław Lis.

W 1944 roku Niemcy całkowicie zniszczyli obserwatorium na Lubomirze. Przez wiele lat można było oglądać tylko jego pozostałości – kamienne schodki, fundamenty budynku gospodarczego. Pomysł odbudowy obiektu udało się zrealizować po ponad 60 latach.

W maju 2006 roku wojewoda małopolski podpisał z władzami gminy umowę o dofinansowanie projektu „Odbudowa przedwojennego Obserwatorium Astronomicznego - Miasteczko Gwiezdne Lubomir”. Inwestycja została sfinansowana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004 - 2006 (ZPORR) - Priorytet 3 - Rozwój lokalny, Działanie 3.1. Inwestycja warta była 1 964 351,41zł. 54,63 proc. finansowane jest ze ZPORR, 9,11 proc. z budżetu państwa, pozostałą sumę wyasygnowała gmina Wiśniowa.

Obserwatorium stoi w miejscu dawnego budynku gospodarczego. Murowana budowla nie jest dokładną repliką swojej przedwojennej drewnianej poprzedniczki, ale bryła nawiązuje do architektury budowanych przed wojną podobnych obiektów.

– Budowa obserwatorium motywuje nas również do innych działań, jak np. współpracy w ramach projektu „Karpackie Niebo. Rozwój produktów turystycznych związanych z astronomią na terenie polsko-słowackiego pogranicza”. Przedsięwzięcie jest współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013 – opowiada wójt Wiśniowej. – Współpraca ta zakłada również wymianę doświadczeń m.in. z Partnerem Wiodącym, tj. z Obserwatorium Astronomicznym w Humennem na Słowacji oraz organizację wspólnych konferencji na temat astronomii i rozwoju turystyki przygranicznych regionów – dodaje Julian Murzyn.

[ramka]Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza na Lubomirze czynne jest od 1 maja do 31 września we wtorki, środy i czwartki w godzinach od 13:15 do 17:15.

Kontakt: Zespół Placówek Oświatowych w Węglówce, tel. 012 373-90-90