Sposób na pracę sądu bez kłopotów - przenoszenie sędziów i nieuznawanie nowych

Od trzech tygodni decyzja wiceprezesa warszawskiego Sądu Apelacyjnego, utrzymana przez Piotra Schaba, prezesa tego sądu, o przeniesieniu dwóch sędziów II Wydziału Karnego Ewy Leszczyńskiej-Furtak i Ewy Gregajtys do orzekania w III Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wzbudziła sprzeciw dużej części środowiska prawniczego, które widzi w tym szykanowanie.

Nowi, starzy i orzekanie

W ich obronie list podpisało już ponad tysiąc sędziów, w tym dziesiątki z warszawskiego SA oraz SN. Wśród tej burzy, co tu dużo mówić, wpisanej w konflikt o pisowskie reformy w sądach, umyka jednak organizacyjny element tego przesunięcia, niezależnie od motywów, którymi prezesi SA się kierowali. Nie ma go nawet w apelu pierwszej prezes SN Małgorzaty Manowskiej do prezesa Schaba o ponowne przemyślenie i uchylenie tej decyzji kadrowej, dokuczliwej dla przenoszonych sędziów, spowalniającej prowadzenie spraw i budzącej słuszny protest środowiska – jak napisała pierwsza prezes SN.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Sędzia Matras: Wielu sędziów woli stać z boku. To niezgodnie z etosem

Nie może być mowy o orzekaniu zgodnie z tym, czego ktoś inny oczekuje, czy o myśleniu: "Jak tak o...

Prezes Schab decyzji nie zmienił, powtarzając, że obie sędzie uzurpują sobie tytuł do otwartej odmowy orzekania w składach kolegialnych z nowymi sędziami, utrudniając przez to pracę Wydziału Karnego.

– W III Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rozpoznawanie spraw następuje, co do zasady, jednoosobowo, a to wynika z przepisów ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – wyjaśnia dla „Rz” Agnieszka Gołaszewska, wiceprezes SA.

Rzeczywiście, zgodnie z art. 15 zzs¹ ust. 1 pkt 4 powołanej ustawy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu Covid-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich w sprawach rozpoznawanych według kodeksu postępowania cywilnego (a ta procedura jest stosowana w sądzie pracy) w pierwszej i drugiej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego. A prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy.

Covid i spór o sądy

Rozszerzenie jednoosobowego orzekania miało ograniczać zakażenia Covid-19, ale też odciążyć sądy w tym trudnym okresie dla nich i dla podsądnych, choć być może już wtedy myślano, że składy jednoosobowe dają mniej możliwości kontestowania nowych sędziów.

Jednocześnie, zgodnie z regulaminem urzędowania sądów powszechnych, przydział spraw do rozpoznania następuje losowo.

Na potrzeby przydziału spraw rozpoznawanych w składach kolegialnych (czyli także w postępowaniu karnym w drugiej instancji) System Losowego Przydziału Spraw (SLPS) tworzy losowo, na okres 12 miesięcy, składy kolegialne. W sytuacji, gdy jak w II Wydziale Karnym SA w Warszawie orzekają sędziowie powołani z udziałem KRS przed marcem 2018 r. (czyli ze starego nadania), jak i po marcu 2018 r. (czyli z nowego), prezes sądu ani przewodniczący wydziału nie są uprawnieni do ingerencji w działanie SLPS (lub wyznaczanie składu z pominięciem SLPS) w tym celu, aby wygenerować skład orzekający złożony wyłącznie ze starych czy nowych sędziów, jak to się dzieje często w SN.

– Sprawność postępowań w II Wydziale Karnym była więc zagrożona wobec odmowy podejmowania przez sędziów czynności orzeczniczych w określonym składzie. W III Wydziale Pracy zagadnienie to nie pojawia się wobec orzekania w składach jednoosobowych. A na prezesie sądu spoczywa obowiązek wykorzystania kadr orzeczniczych w sposób racjonalny, z uwzględnieniem zaistniałych okoliczności. A zgodnie z art. 22a § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych kryterium przydziału sędziów do orzekania w konkretnym wydziale jest m.in. zagwarantowanie sprawnego postępowania sądowego – konkluduje wiceprezes Gołaszewska.

Przesuwanie sędziów

Prezes sądu apelacyjnego (odpowiednio okręgowego, rejonowego) po zasięgnięciu opinii kolegium określa przydział sędziów do wydziałów sądu.