Berlin po uchwale Sejmu: Reparacje to jedno, zadośćuczynienie dla ofiar drugie

Niemieckie media tylko sporadycznie odnotowały za niemiecką agencją prasową DPA najnowsze wydarzenia wokół reparacji, których Polska domaga się od Niemiec.

W środę, 14 września, Sejm przyjął uchwałę, w której wezwał rząd Niemiec do przyjęcia „odpowiedzialności politycznej, historycznej, prawnej oraz finansowej” za polskie straty wojenne. W ostatecznie przyjętej uchwale mowa jest jednak nie o „reparacjach”, lecz „zadośćuczynieniu” – za czym wnioskowała opozycja. Za uchwałą opowiedziała się większość posłów (418 z 437), w tym posłowie partii opozycyjnych. 

Berlin: sprawa zamknięta

Poprosiliśmy o komentarz w niemieckim MSZ. – Niemiecki rząd przyjął do wiadomości uchwałę i wczorajsze głosowanie w polskim parlamencie. Stanowisko rządu jest niezmienne, kwestia reparacji jest zamknięta – odpowiada rzecznik Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Berlinie na zapytanie DW. – Oddzielnie postrzegane jest zadośćuczynienie dla ofiar prześladowań narodowosocjalistycznych, które wynikają z moralnej odpowiedzialności Niemiec. Niemiecki rząd w dalszym ciągu przywiązuje do tego szczególną wagę. Republika Federalna Niemiec dokonała – i nadal dokonuje – w znacznym zakresie finansowego zadośćuczynienia za krzywdy wyrządzone w czasach Trzeciej Rzeszy, także na rzecz osób w Polsce, na przykład za pośrednictwem Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie.

Niemiecki rząd powtarza jednak, że odpowiedzialność, jaką Niemcy ponoszą za zbrodnie popełnione w czasie drugiej wojny światowej, nigdy nie będzie sprawą zamkniętą pod względem moralnym i politycznym. – Pamięć o tym i rozliczenie się z przeszłością nigdy się nie skończą – podkreśla rzecznik MSZ. – Pragniemy wspólne kształtować stosunki polsko-niemieckich w pełnej świadomości przeszłości. Wspólne projekty dotyczące kultury pamięci i rozliczenia się z historią mogą tu być ważnym wkładem.

Niemiecki historyk: potencjalna gotowość do rozmów

Dla niemieckiego historyka Stephana Lehnstaedta, zajmującego się badaniami Holokaustu, istotna w podjętej przez Sejm uchwale jest zmiana terminologii z „reparacji” na „zadośćuczynienie”. – Reparacje są zawsze na płaszczyźnie narodowej, a zadośćuczynienie może być indywidualne. I to jest najważniejsze: że ta garstka żyjących jeszcze osób, ocalałych z drugiej wojny światowej, otrzyma wreszcie pieniądze – mówi DW prof. Lehnstaedt z uczelni Touro College w Berlinie. Widzi w tym potencjalną niemiecką gotowość do rozmów.

Jego zdaniem decyzja Sejmu, przy aprobacie dużej części opozycji, pokazuje, że Niemcy nie powinni zbywać żądań ze strony Warszawy jako taktyki PiS. – Zbrodnie popełnione w czasie wojny to sprawa dla całego społeczeństwa i w Niemczech powinniśmy traktować to poważnie – mówi Lehnstaedt.

„FAZ”: Opozycja za projektem rządu

Na fakt, że teraz także opozycja w Polsce chce reparacji, zwraca uwagę opiniotwórczy dziennik „Frankfurter Allgemeine Zeitung” („FAZ”). „Opozycja dołączyła do przedsięwzięcia rządu, by domagać się reparacji od Niemiec za szkody powstałe podczas drugiej wojny światowej” – pisze warszawski korespondent gazety, Gerhard Gnauck. Cytuje wiceprzewodniczącego PO Tomasza Siemoniaka, który zapewnił, że także przyszły rząd PO będzie kontynuował sprawę.

Zespół pod kierownictwem Arkadiusza Mularczyka z PiS opublikował 1 września br. raport o polskich stratach wojennych i oszacował je na 6 bln 200 mld złotych (1,3 bln euro). Polski rząd zapowiedział wysłanie Berlinowi do początku października noty dyplomatycznej w tej sprawie.