Akcja PIT: samotny rodzic zapłaci mniej fiskusowi

Możliwość wspólnego rozliczenia z samotnie wychowywanym dzieckiem to preferencja, która może dać rodzicom duże oszczędności. Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o PIT, składając zeznanie za 2021 r., wykazują podatek w podwójnej wysokości, obliczony od połowy dochodów. Dzięki temu osoby z dochodami przekraczającymi drugi próg podatkowy, nadal będą opodatkowane według stawki 17 proc. Przypomnijmy, że w rozliczeniu za 2021 r. od nadwyżki ponad 85 528 zł obowiązuje 32 proc. PIT.

Przykład: Pan Kwiatkowski jest samotnym ojcem. W 2021 r. miał 160 tys. zł dochodów. Gdyby rozliczył się sam, zapłaciłby (w uproszczeniu) ok. 38 tys. zł podatku. Jeśli rozliczy się z dzieckiem, obliczy podatek od podstawy wynoszącej 80 tys. zł i pomnoży razy dwa. Zapłaci ok. 26 tys. zł. Zaoszczędzi ok. 12 tys. zł.

Kto może skorzystać

Zgodnie z przepisami, z preferencji może skorzystać podatnik panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik albo osoba, w stosunku do której orzeczono separację. Prawo do ulgi ma też osoba pozostająca w związku małżeńskim, jeśli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Preferencja przysługuje na trzy grupy dzieci:

- małoletnie,

- pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

- uczące się do ukończenia 25. roku życia, jeśli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów opodatkowanych według art. 27 ustawy o PIT (skala podatkowa), art. 30b (np. z giełdy) lub przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 (tzw. ulga dla młodych), w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł.

Pytanie o 2022 r.

Duże zmiany w rozliczeniu samotnych rodziców weszły w życie 1 stycznia 2022 r. Jednak zanim podatnicy zdążyli je zastosować w rozliczeniu za 2022 r., rząd już się z nich wycofuje.

Przypomnijmy, że z początkiem tego roku zlikwidowano mechanizm pozwalający na wspólne rozliczenie z dzieckiem. W zamian samotni rodzice mieli odliczyć od podatku stałą kwotę 1500 zł, niezależnie od wysokości swoich dochodów. Ministerstwo Finansów argumentowało, że dotychczas rodzice rozliczający się z dzieckiem uzyskują korzyść wynoszącą średnio 1154 zł.

Czytaj więcej:

Podatki

Obniżka podatku do 12 proc., ulga na składkę zdrowotną

Pro

Jednak rząd wycofał się z tych planów w wyniku protestów oraz formułowanych przez ekspertów zarzutów o niezgodność z konstytucją. Oznaczało to bowiem stratę dla wielu osób, szczególnie z zarobkami przekraczającymi próg podatkowy.

W projekcie nowelizacji ustawy o PIT z 24 marca 2022 r. przywrócony został mechanizm wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Projekt stanowi, że będzie można z niego skorzystać w zeznaniu rocznym za 2022 r., składanym do 30 kwietnia 2023 r. To oznacza, że samotni rodzice nie odczują negatywnych zmian wprowadzonych przez Polski Ład. Dodatkowo zyskają na obniżce stawki podatku z 17 do 12 proc.

Ministerstwo Finansów zapewnia, że dzięki tym zmianom podatnik rozliczający się z dzieckiem zapłaci niższą daninę już w trakcie 2022 roku.

Ulga w trakcie roku

Jak wyjaśnia wiceminister Artur Soboń w odpowiedzi na interpelację poselską nr 31715, osoba samotnie wychowująca dzieci na swój wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, zapłaci podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich rocznych dochodów.

„Dzięki temu kwota wolna od podatku wynosząca od 1 stycznia br. 30 000 zł będzie realizowana dwukrotnie, analogicznie jak przy wspólnym opodatkowaniu małżonków. Po wejściu w życie ustawy, podatnicy będą mogli również składać pracodawcom oświadczenie o zamiarze korzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów, co pozwoli na realizowanie dodatkowej kwoty wolnej już w trakcie roku” – wyjaśnił wiceminister.

Projekt nowelizacji z 24 marca, podobnie jak obowiązująca od początku 2022 r. ustawa o PIT, precyzuje, że tylko jeden rodzic skorzysta z odliczenia.

Zgodnie z projektem, preferencja nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje dziecko wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym. Dotyczy to również sytuacji, gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze.

Zwiększy się też grono uprawnionych do ulgi. To dlatego, że limit dochodów pełnoletniego dziecka zostanie podniesiony z 3089 zł do ok. 16 tys. zł.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Mateusz Sudowski adwokat w Kancelarii Adwokackiej Jarosława Klimonta

Problem odejścia przez ustawodawcę od preferencji dla rodziców samotnie wychowujących dzieci za 2022 rok był szeroko i negatywnie komentowany. Wystarczy przypomnieć interwencję rzecznika praw obywatelskich po masowych skargach tej grupy rodziców. Projekt nowelizacji ustawy o PIT przywraca rozwiązania obowiązujące przed wejściem w życie Polskiego Ładu, co moim zdaniem niewątpliwie obnaża bezcelowość i bezsens pierwotnych zmian w Polskim Ładzie. Warto zauważyć, iż są to rozwiązania dotyczące zeznania rocznego, pierwszy raz stosowanego za 2022 rok. Dlatego należy obserwować, co zadzieje się jeszcze w trakcie kolejnych miesięcy. Zakładając, iż projekt zostanie przyjęty bez zmian i stanie się rozwiązaniem ustawowym, kolejnym działaniem rodziców winno być zgłoszenie zamiaru skorzystania z preferencji ustawowych pracodawcom – celem prawidłowego obliczenia kwoty wolnej od podatku.