Jan Maciejewski: Przysięga Szałamowa

Dla takich jak wy nie ma powrotu – słyszeli lądujący na Kołymie więźniowie łagrów. I o tym, jak strasznie prawdziwe były to słowa, przekonywali się dopiero wtedy, kiedy wydawać by się mogło, że właśnie im zaprzeczyli; złamali bezpowrotną klątwę. Stawiając znowu stopę na „kontynencie", czuli się niepewnie, jak kosmonauci, którzy zbyt długo przebywali w stanie nieważkości. Na początku wydawało się, że to tylko odmrożone stopy nie chcą nieść, nie dają poczuć twardego gruntu pod nogami. Ale nieznośne kołysanie wolności nie ustawało. Dla takich jak oni nie było powrotu. Czegoś zapomnieli ze sobą zabrać. To było coś bardzo ważnego, więcej niż tylko długie lata, zdrowie i poczucie godności.

Publikacja: 28.05.2021 18:00

Foto: Wikimedia Commons, Domena Publiczna

Jan Maciejewski

Kołyma była wyspą poezji. Pierwszy wylądował na niej nie kto inny jak Dante Alighieri – ostatni z piekielnych kręgów „Boskiej Komedii" był przecież skuty lodem. Zło u szczytu swoich możliwości nie parzy, lecz zamraża. Zimno jest najdotkliwszą z kar. Każdy pożar musi kiedyś zgasnąć, tylko zmarzlina potrafi być wieczna. I jak z piekła, tak i z Kołymy nie było ucieczki. Nie liczyły się pomysłowość, wytrzymałość ani bohaterstwo więźniów. Stamtąd nikt nigdy nie uciekł. Bo też coś więcej niż setki kilometrów lodu oddzielało ich od reszty świata, skazywało każdego uciekiniera na wcześniejszą lub późniejszą klęskę. Herling-Grudziński miał rację – to naprawdę był inny świat. W sensie, w jakim słowa te zrozumieć może tylko poeta. Wszystko tam było metaforą i nieznośnym zgęszczeniem treści. Tylko w prozie jest miejsce na życie, poezja od pierwszych dźwięków próbuje zasypać nas istotą sprawy. Nie daje się wyspać, najeść czy poleniuchować. – Tu, patrz i nie waż się mrugnąć, dopóki nie skończę mówić. Odsłaniam przed tobą wielkie tajemnice świata, prostaku, a ty byś tylko myślał o jedzeniu i spaniu.

Czytaj więcej, wiedz więcej!
9zł za pierwszy miesiąc.

Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.

9 zł pierwszy miesiąc, a potem 39 zł/msc

Subskrybuj teraz! Zaloguj się

Plus Minus

Tomasz P. Terlikowski: Główny temat debat prezydenckich powinien być zupełnie inny

Polska potrzebuje poważnej debaty. I nawet jeśli z rzeczywistością geopolityczną niewiele można zrobić, to warto...

Chyba nikt, bodaj z Donaldem Trumpem włącznie, nie wie, czym obecna antyliberalna krucjata się zakoń

Plus Minus

Świat w chaosie. Co się wyłoni z odwróconego porządku Donalda Trumpa?

Zamiast poprzedniego, niedoskonałego ładu liberalnego mamy znamiona Ameryki pogrążonej w izolacji, a na globie z...

W Końskich wiele rzeczy poszło nie po myśli Rafała Trzaskowskiego – jak w sytuacji z tęczową flagą,

Plus Minus

Piotr Zaremba: Wiele osób odkryło, że Karol Nawrocki to nie idiota, a normalny polityk

Niespodziewany przebieg debat przedwyborczych nie przekreśli dominacji dwóch obozów w krajowej polityce. Przybyw...

Plus Minus

Kataryna: Jak Donald Tusk został Jarosławem Kaczyńskim

Donald Tusk: „Biorę na siebie ten brutalny komunikat – czas na odbudowę narodowej gospodarki, repolonizację pols...

Materiał Partnera

Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów

Polityka klimatyczna i rynek energii w Polsce: podstawy prawne, energetyka społeczna. praktyczny proces powołania i rejestracji spółdzielni energetycznych oraz podpisania umowy z OSD