Polacy rozszyfrowali przyczyny nowotworów

Do powstania nowotworu potrzebne są odpowiednie okoliczności zewnętrzne. Ale jeszcze ważniejsze są wrodzone predyspozycje genetyczne. To one stanowią punkt wyjścia rozwoju każdego rodzaju raka. Ten sensacyjny wniosek płynie z badań zespołu prof. Jana Lubińskiego z Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie.

Aktualizacja: 31.03.2008 15:43 Publikacja: 31.03.2008 03:04

Polacy rozszyfrowali przyczyny nowotworów

Foto: Fotorzepa, Seweryn Sołtys

Dotychczas onkologia opierała się na przekonaniu, że większość przypadków choroby nowotworowej powstaje w wyniku zmian zachodzących w genach pod wpływem środowiska.

Odkrycie to może być zapowiedzią prawdziwej rewolucji w walce z rakiem. Jak bowiem przekonują naukowcy, będziemy coraz lepiej wiedzieć, kto i w jakim stopniu zagrożony jest chorobą.

Z badań wynika,że ryzyko rozwoju raka piersi u kobiet ze zmianamiw genach jest 25-krotnie wyższe

To nie pierwszy sukces prof. Lubińskiego. Zasłynął już m.in. zidentyfikowaniem genu związanego z ryzykiem zachorowania na raka jelita grubego i otwarciem w 1992 roku pierwszej w naszym kraju genetycznej poradni onkologicznej. W publikacji sprzed tygodnia „Rz” zaliczyła go do siedmiu wspaniałych polskiej nauki.

Naukowcy ze Szczecina przez lata przeprowadzali badania mieszkanek województwa zachodniopomorskiego. Wzięli pod lupę prawie tysiąc kobiet cierpiących na raka piersi i tyle samo zdrowych, w rodzinie których nie było historii choroby. Nieprzypadkowo skupili się właśnie na tym rodzaju nowotworu. Szczeciński ośrodek miał już doświadczenia w badaniu predyspozycji do zachorowania na raka piersi osób posiadających mutację w genie BRCA1.

Kobiety przebadano pod kątem obecności wrodzonych zmian w 16 genach, w tym między innymi w BRCA2, P53, NOD2. Okazało się, że zaledwie u niespełna 4 proc. chorych powyżej 50. roku życia nie wykryto żadnej. Co oznacza, że ryzyko rozwoju raka piersi wśród kobiet, które nie posiadają genetycznych predyspozycji do choroby nowotworowej, jest aż 25-krotnie niższe niż u posiadających jedną lub więcej zmian. Jan Lubiński uważa, że ta prawidłowość odnosi się także do innych rodzajów nowotworów. A to oznacza, że odkrywanie nowych markerów rakowych, wskaźników zmian w DNA, usprawni nie tylko profilaktykę, ale i terapię.

Wyniki badań szczecińskiego zespołu zostały opublikowane w międzynarodowym piśmie naukowym „Breast Cancer Research & Treatment”.

Diagnostyka i leczenie będą skuteczniejsze

prof.Jan Lubiński, onkolog

RZ: W jaki sposób wyniki pańskich prac wpłyną na walkęz nowotworami?

prof. Jan Lubiński: Wierzę, że już w najbliższym czasie przyczynią się do wyeliminowania znacznej części z nich. A to dlatego, że diagnostyka i leczenie oparte na informacji zapisanej w genomie są znacznie bardziej precyzyjne, a więc skuteczne. Jeśli wiemy na przykład, że pacjentka posiada mutację w genie BRCA1 wyraźnie zwiększającą ryzyko zachorowania na raka piersi, to zamiast poddawać ją mammografii, zastosujemy rezonans magnetyczny. W przypadku takich osób mammografia rzadko bowiem będzie w stanie wykryć wczesne zmiany nowotworowe.

Ilu z nas posiada zmiany, które mogą prowadzić do choroby?

Na bazie naszych dotychczasowych badań możemy powiedzieć, że z pewnością co piąta Polka w bardzo małym stopniu zagrożona jest rozwojem nowotworu piersi. W przyszłości – po zidentyfikowaniu licznych dalszych zmian w genach – liczba osób o znacząco zwiększonym ryzyku zachorowania na raka powinna odpowiadać mniej niż połowie mieszkańców naszego kraju.

Skoro najważniejsze są predyspozycje, to jakie znaczenie mają czynniki środowiskowe?

Zmiany w genach są podstawą, bez której nic się nie wydarzy. Na nie dopiero nakładają się tzw. czynniki zewnętrzne, jak stres, zanieczyszczone środowisko, niewłaściwe odżywianie czy palenie papierosów. W przypadku wspomnianego genu BRCA1 proporcje tych czynników wynoszą cztery do jednego. Co oznacza, że w przypadku kobiet posiadających mutację na tym odcinku DNA w 80 proc. za zachorowanie na raka piersi odpowiada właśnie ona, a tylko w 20 proc. środowisko.

rozmawiała Izabela Redlińska

Wyniki badań na stronie www.genetyka.com

Nauka
Etiopskie kazania. Nieznane karty z historii zakodowane w starożytnym języku
Nauka
Niezwykły fenomen „mlecznego morza”. Naukowcy bliżej rozwiązania zagadki
Nauka
„Wpływ psów na środowisko jest bardziej zdradliwy niż się uważa”. Nowe wyniki badań
Nauka
Zanika umiejętność pisania. Logika i gramatyka zaczynają przerastać młode pokolenie
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Nauka
Kwietniowa pełnia już wkrótce. Kiedy Różowy Księżyc rozświetli niebo?