Szara strefa tytoniowa w UE rośnie. W Polsce kurczy się, ale to może się zmienić

Co dwunasty papieros wypalany w 2023 r. w Unii Europejskiej pochodził z nielegalnych źródeł. Niezapłacone podatki od wyrobów tytoniowych to 11,6 mld zł. W Polsce szara strefa tytoniowa była rekordowo niska, ale mocne podwyżki akcyzy mogą to zmienić.

Publikacja: 09.09.2024 19:27

Szara strefa tytoniowa w UE rośnie. W Polsce kurczy się, ale to może się zmienić

Foto: Adobe stock

– W 2023 r. szara strefa tytoniowa w UE sięgała 8,3 proc. rynku, a nielegalne wyroby tytoniowe stanowiły ok. 35 mld szt. Przestępczość tytoniowa kosztowała Unię blisko 11,6 mld euro – wynika z najnowszego raportu firmy doradczej KPMG na temat konsumpcji papierosów pochodzących z nielegalnych źródeł w Europie. Takie raporty KPMG publikuje od 2017 r.

Francuzi wypalają najwięcej nielegalnych papierosów

Tym razem raport KPMG objął 38 europejskich państw: 27 z UE oraz 11 spoza Wspólnoty: Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Czarnogórę, Kosowo, Macedonię Północną, Mołdawię, Norwegię, Serbię, Szwajcarię, Wielką Brytanię oraz Ukrainę. Jego autorzy oszacowali, że w zeszłym roku w krajach tych całkowita konsumpcja wyrobów tytoniowych z nielegalnych źródeł przekroczyła 52 mld szt. (z czego w UE: 35 mld szt.). To przełożyło się na ponad 16,6 mld euro utraconych wpływów podatkowych z tytułu niezapłaconej akcyzy i VAT.

Czytaj więcej

Amatorów e-papierosów czekają duże podwyżki. Wyjaśniamy dlaczego

Niechlubnym liderem zestawienia pozostaje Francja, gdzie co trzeci papieros - 33,2 proc., 16,8 mld sztuk - pochodzi z nielegalnych źródeł. Francuski budżet stracił w ten sposób ok. 7,3 mld euro w wyniku niezapłaconych podatków. Rok temu szara strefa tytoniowa we Francji była nieznacznie niższa i zajmowała 32 proc. rynku. Francja odpowiada przy tym za niemal połowę (47,7 proc.) całkowitej konsumpcji nielegalnych wyrobów tytoniowych w UE.

Za Francuzami w zestawieniu za zeszły rok znaleźli się Irlandczycy (28 proc.), Brytyjczycy (26 proc.), Grecy (24 proc.) oraz Ukraińcy (22 proc.). Najmniejszą szarą strefę tytoniową ma Luksemburg (1 proc.).

Rekordowo niska szara strefa tytoniowa w Polsce

Polska znalazła się w gronie 7 europejskich państw z najniższą szarą strefą tytoniową, notując rekordowo niski udział szarej strefy w rynku tytoniowym: 3,6 proc. w 2023 r. Szara strefa tytoniowa konsekwentnie maleje w Polsce od kilku lat.: w 2021 r. nielegalne wyroby tytoniowe stanowiły 4,9 proc. rynku, a w 2022 r. – 4,2 proc. Wedle szacunków KPMG Polacy wypalili w zeszłym roku 1,5 mld sztuk nielegalnych papierosów (spadek o 0,33 mld szt., 0,6 pkt. proc. r/r.), a nasz fiskus stracił w ten sposób 0,2 mld euro.

Ministerstwo Finansów przyznaje, że w ostatnich trzech latach doszło do wyraźnego wzrostu wpływów budżetowych z tytułu akcyzy na wyroby tytoniowe: z 23,3 mld zł w 2021 r. do 27,5 mld zł w 2023 r.

– Polska jest dziś stawiana w UE za wzór skutecznej walki z szarą strefą tytoniową. I to na kilku frontach. Pierwszym jest front fiskalny. Mapa akcyzowa, mimo że wprowadza podwyżki, zapewnia naszej branży stabilność prowadzenia biznesu na 5 lat. Legalny rynek rośnie, rosną wpływy akcyzowe, a szara strefa maleje. Drugi front, na którym jesteśmy bezsprzecznym liderem, dotyczy skutecznej walki polskich służb, które zwalczają zorganizowaną przestępczość tytoniową u nas i poza granicami kraju. Nasze służby ujawniły i zlikwidowały ponad połowę wszystkich nielegalnych fabryk w UE. Polska wysyła więc czytelny sygnał: zero tolerancji dla przestępczości tytoniowej. Utrzymanie konsekwencji na obydwu tych frontach powinno być priorytetem naszej polityki na arenie unijnej i międzynarodowej – mówił „Rzeczpospolitej” przed rokiem, po publikacji poprzedniej edycji raportu KPMG Michał Mierzejewski, wiceprezydent Philip Morris na obszar Europy Północno-Wschodniej, obejmujący Polskę, Litwę, Łotwę, Estonię, Ukrainę i Mołdawię.

Od tego czasu nasza szara strefa tytoniowa jeszcze się skurczyła. Ale to może się zmienić.

Szara strefa tytoniowa w Polsce zacznie rosnąć?

W sierpniu rząd opublikował projekt zmian w mapie akcyzowej, Zakłada on duże podwyżki akcyzy na wyroby tytoniowe, znacznie większe od tych, które były zapisane w mapie. Zgodnie z wyliczeniami Krajowego Stowarzyszenia Przemysłu Tytoniowego (KSPT), skumulowane podwyżki akcyzy na wyroby tytoniowe w latach 2021-2027 mają sięgać: 109 proc. na papierosy (zgodnie z mapą 61 proc.), 165 proc. na tytoń do palenia (wcześniej 61 proc.) oraz 401 proc. na nowatorskie wyroby tytoniowe (wcześniej 222 proc.). W projekcie uwzględniono też pierwotnie nieobjęte mapą drogową płyny do papierosów elektronicznych (podwyżka o 228 proc.). – Wysokie stawki doprowadzą do załamania legalnego rynku tytoniowego, spadku wpływów akcyzowych oraz ponownego wzrostu szarej strefy we wszystkich kategoriach wyrobów tytoniowych w Polsce – przestrzega branża tytoniowa. Tak działo się przed laty, gdy stawki akcyzy na wyroby tytoniowe, ale też na alkohol, gwałtownie rosły.

Głównymi źródłami szarej strefy tytoniowej w UE są przemyt, nielegalna sprzedaż i nielegalna produkcja wyrobów tytoniowych, która w ostatnich latach rośnie najszybciej. KPMG podaje, że w 2019 r. w 38 państwach objętych badaniem sprzedano 8,1 mld sztuk podrabianych papierosów, podczas gdy w 2023 r. już ponad 20 mld szt.

- W 2023 r. służby 22 państw UE rozbiły ponad 100 nielegalnych fabryk papierosów. W Polsce, według danych Centralnego Biura Śledczego Policji, zlikwidowano w tym czasie 22 nielegalne fabryki i 7 wytwórni krajanki tytoniowej, przejmując ponad 340 mln sztuk wyrobów tytoniowych i ponad 317 ton tytoniu – wylicza KPMG.

– W 2023 r. szara strefa tytoniowa w UE sięgała 8,3 proc. rynku, a nielegalne wyroby tytoniowe stanowiły ok. 35 mld szt. Przestępczość tytoniowa kosztowała Unię blisko 11,6 mld euro – wynika z najnowszego raportu firmy doradczej KPMG na temat konsumpcji papierosów pochodzących z nielegalnych źródeł w Europie. Takie raporty KPMG publikuje od 2017 r.

Francuzi wypalają najwięcej nielegalnych papierosów

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Handel
Brytyjskie kontrole warzyw i owoców z Unii nie tak prędko
Handel
USA uderzają w Temu i Shein. Paczki z Chin będą droższe
Handel
CCC i twórczyni DeeZee negocjują. Co z transakcją Monnari?
Handel
Mieli walczyć z Żabką. Teraz mogą zmienić właściciela
Handel
Płatności odroczone dostępne dla firm. Lepsze warunki niż tradycyjne kredyty