Tematem przewodnim tegorocznego Forum Ekonomicznego jest „Europa w poszukiwaniu przywództwa". To hasło dobrze oddaje wyzwania, przed jakimi stoją obecnie polityka, gospodarka i społeczeństwo w nowej postpandemicznej rzeczywistości.
Słabości Europy
Zygmunt Berdychowski, przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego, mówił na naszych łamach, że pandemia koronawirusa obnażyła słabości projektu europejskiego zarówno w wymiarze instytucjonalnym, jak i personalnym. – Po raz pierwszy od wielu lat okazało się, że dotychczas stosowane lekarstwo na słabości różnego rodzaju instytucji Unii Europejskiej, czyli przyśpieszenie procesu integracji, nie tylko nie przyśpieszyło, ale wręcz przeciwnie. Państwa członkowskie zaczęły ze sobą rywalizować – wyjaśniał. Według wielu ekspertów było to spowodowane głównie brakiem przywództwa, które byłoby silniej akceptowalne, a poprzez to mogłoby wymuszać skuteczniejsze działania.
– Kryzys przywództwa jest poważnym wyzwaniem – podkreśla Bogusław Chrabota, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej", która jest głównym partnerem medialnym Forum. – Z jednej strony pandemia wzmogła tendencje do politycznego wzmocnienia państw narodowych, z drugiej zaś widzimy mocny kurs Brukseli na integrację. Trzeba to umiejętnie wyważyć – mówi.
Chrabota podkreśla, że odchodzą dawni liderzy, jak choćby Angela Merkel, a kryzys notowań CDU/CSU pokazuje, jak poważnym problemem jest następstwo. Na wschodzie Europy demokracja jest w odwrocie, jej miejsce zajmuje dyktatura. – Boję się, że podobne tęsknoty stają się w Europie realnym zagrożeniem... Jak ochronić demokrację i wytrzymać konkurencję z globalizacją, autorytaryzmem i zbyt szybko pędzącą integracją? To zasadnicze wyzwanie dla Europy – ocenia Chrabota.
Rola państwa
Problem przywództwa dotyczy też gospodarki. Jak zaznacza Berdychowski, na poziomie UE wyzwaniem jest połączenie śmiałej wizji gospodarczej zapewniającej Europie globalną konkurencyjność z przesłaniem ideowym, które na razie sprowadza się do „strofowania myślących inaczej". Na poziomie krajów to pytanie o rolę państwa w kreowaniu procesów gospodarczych i przyszłość polityk publicznych, zwłaszcza w kontekście nadwerężonych walką z pandemią finansów publicznych.
