Karta Polaka: komu przysługuje?

Znajomość kultury polskiej powinny weryfikować jednolite procedury, a nie uznaniowa rozmowa z konsulem.

Publikacja: 03.12.2013 09:10

Na ponad 113 tys. wydanych dotychczas Kart Polaka, było tylko 47 postępowań odwoławczych, i to przew

Na ponad 113 tys. wydanych dotychczas Kart Polaka, było tylko 47 postępowań odwoławczych, i to przeważnie ze względów formalnoprawnych.

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek JD Jerzy Dudek

Choć przepisy o Karcie Polaka się sprawdziły, coraz częściej słyszy się o potrzebie jej nowelizacji. Nad ujednoliceniem procedury wydawania Karty pracuje Rada do spraw Polaków na Wschodzie wspólnie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych.

Ustawa z 2007 r. o ?Karcie Polaka przewiduje, że może być ona przyznana jedynie Polakom będącym obywatelami któregoś z 15 państw b. ZSRR. Potwierdza przynależność do narodu polskiego. Najwięcej wniosków o jej przyznanie przyjął polski konsulat we Lwowie.

– Najczęściej dyskutowaną kwestią jest to, czy ustawa powinna zostać rozciągnięta na cały świat, a zwłaszcza na państwa bałkańskie, w których mieszka spora mniejszość polska – mówi Artur Kozłowski, przewodniczący Rady do spraw Polaków na Wschodzie. – Z inicjatywą mógłby wystąpić minister spraw zagranicznych, odpowiedzialny w rządzie za funkcjonowanie ustawy.

–? Karta Polaka to ważny dla wielu osób dokument potwierdzający, że chociaż znaleźli się w obcym kraju, Polska ich widzi i docenia – mówi Piotr Kościński, ekspert Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Dodaje, że nie sprawdziły się prognozy, że chętnych do otrzymania Karty Polaka mogą być miliony i spowoduje to implikacje polityczne.

Udany sprawdzian

Karta nie zapewnia uzyskania polskiego obywatelstwa, nie uprawnia do osiedlenia się czy stałego pobytu w Polsce. Jej posiadacz nie musi mieć jednak zezwolenia na pracę w Polsce, może tu podejmować i prowadzić działalność gospodarczą, studiować, korzystać ze świadczeń zdrowotnych w nagłych stanach i z ulg w przejazdach. Szybciej i łatwiej otrzyma też wizę.

– Intencją ustawodawcy było, aby o Kartę Polaka mogły starać się osoby mające pozostać na stałe poza granicami Polski – mówi Artur Kozłowski, – ? Po sześciu latach funkcjonowania ustawy można powiedzieć, że się sprawdziła. Na ponad 113 tys. wydanych dotychczas Kart Polaka, było tylko 47 postępowań odwoławczych, i to przeważnie ze względów formalnoprawnych. A przecież konsulowie, którzy rozpatrują wnioski o wydanie Karty, mają do czynienia ze sprawami coraz trudniejszymi dowodowo.

– Znajomość ustawy i wynikających z niej uprawnień jest jednak nikła – zauważa Ewa Ziółkowska, wiceprezes Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie. – Mamy w tej sprawie tak dużo telefonów, że zastanawiamy się nad uruchomieniem punktu informacyjnego – dodaje.

Wizy na pięć lat

Podzielone są również zdania o znajomości języka polskiego, zwyczajów, tradycji i kultury polskiej oraz sposobów jej sprawdzania przez konsulów. Od takich, że dzięki Karcie Polaka wzrosło zainteresowanie nauką języka polskiego i obecnie uczy się go kilkadziesiąt tysięcy osób zamieszkałych w państwach b. ZSRR, po ewentualne rozluźnienie wymagań przynajmniej w stosunku do takich terenów jak Kazachstan czy dawne tereny I RP.

Propozycji jest więcej. Do legendy należą już pytania konsulów sprawdzających wiedzę o smoku wawelskim czy o 12 potrawach wigilijnych, ale nie milkną głosy o potrzebie wypracowania procedury sprawdzania znajomości języka polskiego, wykluczającej dowolność oceny. 15–20 minutowa rozmowa z konsulem jest jednak trudna do sformalizowania. Odbywa się też ona na podstawie ustawy o funkcjach konsuli, podczas gdy w postępowaniu odwoławczym w Radzie do spraw Polaków na Wschodzie oraz w sądach administracyjnych stosuje się kodeks postępowania administracyjnego. I właśnie te procedury trzeba ujednolicić.

W początkach 2014 r. Fundacja Wolność i Demokracja planuje dyskusję o funkcjonowaniu ustawy.

– Od kiedy pracowaliśmy nad nią, czasy się zmieniły –mówi Michał Dworczyk, przewodniczący Fundacji. – Wtedy mieliśmy bardzo konkretny cel: żeby posiadacze Karty Polaka mogli otrzymywać pięcioletnie wizy do Polski. Ta kategoria wiz zniknęła,więc może nadszedł moment, żeby wprowadzić wizę pięcioletnią tylko dla posiadaczy Karty Polaka.

Piotr Kościński uważa, że ustawa rzeczywiście wymaga świeżego spojrzenia i zaproponowania zmian. Ale ostrożnie, gdyż sprawa jest delikatna.

Choć przepisy o Karcie Polaka się sprawdziły, coraz częściej słyszy się o potrzebie jej nowelizacji. Nad ujednoliceniem procedury wydawania Karty pracuje Rada do spraw Polaków na Wschodzie wspólnie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych.

Ustawa z 2007 r. o ?Karcie Polaka przewiduje, że może być ona przyznana jedynie Polakom będącym obywatelami któregoś z 15 państw b. ZSRR. Potwierdza przynależność do narodu polskiego. Najwięcej wniosków o jej przyznanie przyjął polski konsulat we Lwowie.

Pozostało 88% artykułu
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Edukacja i wychowanie
Jedna lekcja religii w szkołach, dwie w przedszkolach i grupy międzyszkolne. Jest projekt zmian
Prawo dla Ciebie
Nowy obowiązek dla właścicieli psów i kotów. Znamy szacowany koszt
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw