Polskie firmy duszone kosztami. Lista problemów

Wśród kluczowych barier hamujących rozwój biznesu w Polsce na pierwsze miejsce wróciły koszty pracy, wskazało je aż 86 proc. przedsiębiorców – wynika z najnowszej edycji badania Grant Thornton, które „Rzeczpospolita” opisuje jako pierwsza.

Polska pod względem kosztów pracy wypada znacznie gorzej niż średnia dla wszystkich 32 przebadanych krajów. Tam jako kluczową barierę koszty pracy wskazało 48 proc. przedsiębiorców, a w samej Europie – 51 proc.

Demografia uderza w rynek pracy

Ten niepokojący wynik dla Polski jest efektem podwyżek płacy minimalnej w roku bieżącym i w latach poprzednich, którym towarzyszyła presja płacowa, będąca z kolei pokłosiem niskiej stopy bezrobocia. Wzrost wynagrodzeń będzie dodatkowo wspierany przez podwyżki dla pracowników sfery budżetowej. Według Credit Agricole wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2024 r. urosną mocniej niż w 2023 r. Dynamika może sięgnąć 15 proc. W przyszłym roku powinna spadać, ale nadal będzie wysoka, w okolicach 9–10 proc.

Niestety, sytuacja na polskim rynku pracy na optymizm nie pozwala. – Biorąc pod uwagę sytuację demograficzną, skutkującą ciągłym odpływem netto pracowników z rynku pracy, bariera wysokich kosztów pracy prawdopodobnie również w kolejnych latach będzie królować w podobnych zestawieniach – uważa Marcin Mrowiec, główny ekonomista Grant Thornton. Dodaje, że odpowiedzią przedsiębiorstw powinno być zwiększanie efektów skali poprzez inwestycje w automatyzację i robotyzację, wychodzenie na rynki zagraniczne oraz konsolidowanie wokół siebie mniejszych graczy.

Wtóruje mu Tomasz Starus, prezes Allianz Trade w Polsce. – Prawdziwe wyzwanie wiąże się przede wszystkim ze zmianą struktury gospodarki. Z rynku wypadają firmy bazujące na niskich kosztach. Wyzwaniem jest, jak ten model biznesu zastąpić modelem o wyższej wartości dodanej i działającym w dużym stopniu w sposób zautomatyzowany – podsumowuje.

Skok biurokracji

Za największym wyzwaniem, czyli kosztami pracy, znalazły się ceny energii. Jako „silną” lub „bardzo silną” przeszkodę w rozwoju wskazało je 83 proc. ankietowanych (wobec 85 proc. rok temu). Mimo że od czasu kryzysu energetycznego z 2022 r. ceny spadły, to nadal utrzymują się na wysokim poziomie. Tu Polska również wypada gorzej niż inne kraje. Średnio na wysokie ceny energii narzeka 51 proc. firm na świecie, a w samej Europie – 55 proc.

Na miejscu trzecim wśród barier w Polsce znalazła się niepewność ekonomiczna, którą odczuwa blisko trzy czwarte zarządzających firmami. Wyprzedziły nas tylko Singapur i Argentyna. Znamienne, że odsetek firm narzekających na niepewność jest obecnie w Polsce aż o 23 pkt proc. wyższy niż w trudnym, pandemicznym 2020 r.

Na czwartym miejscu znalazła się biurokracja. Od lat stanowi ona jedną z kluczowych barier wskazywanych przez polskie firmy. Nic dziwnego. W samym 2023 r. wprowadzono ponad 1600 zmian przepisów regulujących działalność gospodarczą, natomiast uchylono jedynie 41 takich regulacji. Co więcej, przepisy wprowadzane są coraz szybciej. To właśnie biurokracja zanotowała najmocniejszy wzrost wśród wszystkich siedmiu barier: o 7 pkt proc., do 56 proc. Choć pewnym pocieszeniem może być fakt, że w latach 2020–2022 odsetek ten był jeszcze wyższy.

Piątą barierą jest brak odpowiednich kandydatów na stanowiska w firmach. Szóstą – brak zamówień, a siódmą – dostęp do finansowania.

Przekuć w szansę

Odpowiedzi firm dobrze wpisują się w głosy przedsiębiorców, jakie wybrzmiewają w „Barometrze polskiego biznesu”, czyli corocznym badaniu realizowanym przez naszą redakcję. Choć PKB przyspieszył, a inflacja wyhamowała, to w tegorocznej edycji „Barometru” tylko 44 proc. firm podało, że spogląda w przyszłość z optymizmem. Jako największe wyzwania wymieniały transformację energetyczną i wzrost płac. Na ten ostatni wskazało niemal 60 proc. menedżerów.