Czy banki są gotowe na przełom Donalda Tuska?

Premier Donald Tusk ogłosił rok 2025 rokiem inwestycyjnego przełomu. Łączna nominalna wartość takich nakładów ma sięgnąć ok. 650 mld zł albo i więcej. W dużej mierze te projekty zapewne będą realizowane na kredyt, więc warto zadać sobie pytanie, czy banki są gotowe na sfinansowanie ambitnego planu rządu.

To pytanie tym bardziej zasadne, że jeszcze nie tak dawno eksperci alarmowali i wprost ostrzegali, że banki straciły zdolności finansowania gospodarki. Czy od tego czasu coś się zmieniło? Obecnie banki mogą pochwalić się rekordowo wysokimi zyskami, ale czy zdążyły odbudować swoją nadszarpniętą pozycję kapitałową?

Z czego wynikała trudna sytuacja banków

– Obecnie sektor bankowy w Polsce ma historycznie najsilniejszą płynność finansową, również wskaźniki wypłacalności i rentowności biją historyczne rekordy. Jest więc gotowy na zwiększoną akcję kredytową w 2025 r. – ocenia Kamil Stolarski, analityk Santander BM.

Stolarski przypomina, że rzeczywiście jeszcze dwa–trzy lata temu banki w Polsce były w bardzo trudniej sytuacji. Takie czynniki, jak środowisko niskich stóp procentowych w czasie pandemii, gwałtowny wzrost kosztów sagi frankowej, duże obciążenie regulacyjne (w tym podatek sektorowy wprowadzony przez rząd PiS, wakacje kredytowe na koszt kredytodawców, składki na ratowanie upadających podmiotów sektora czy na wsparcie kredytobiorców z problemami) itp. – sprawiły, że pozycja kapitałowa sektora niemal się załamała.

Czytaj więcej

Banki

Pomoc przy spłacie rat kredytu mieszkaniowego. Nawet do 3 tys. zł miesięcznie

Fundusz Wsparcia Kredytobiorców pomaga posiadaczom kredytów mieszkaniowych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej i mają problem z wywiązywaniem się ze zobowiązań wobec banków. Jeśli spełnią odpowiednie kryteria, Fundusz może m.in. przejąć od nich na jakiś czas spłatę rat.

Według wyliczeń Warszawskiego Instytutu Bankowości mniej więcej w połowie 2022 r. kapitały sektora w relacji do PKB spadły do rekordowo niskiego poziomu ok. 6,5 proc. z ok. 9–10 proc. w 2018 r. Wówczas też znacząco pogorszyły się miary adekwatności kapitałowej banków. Zmniejszyła się nominalna wartość funduszy własnych, spadły wszystkie współczynniki kapitałowe.

Od tego czasu jednak bankom udaje się poprawiać swoją kondycję. Wyżej wymienione wskaźniki wyraźnie rosną, do tego istotnie lepiej wygląda również efektywność i zyskowność sektora. Komisja Nadzoru Finansowego wyliczyła ostatnio, że na koniec 2024 r. wskaźnik rentowności ROE (zwrotu na kapitale) wyniósł aż 15,5 proc. W 2022 r. było to raptem 6 proc., a w 2020 r. – nawet minus 0,2 proc.

– Według mnie kluczowe jest, że spółki deklarują i wypłacają sowite dywidendy – ocenia również Łukasz Jańczak, analityk Erste Securities. – To bardzo istotny sygnał wskazujący, że same banki oceniają swoją kondycję kapitałową z dużą dozą komfortu. I nawet oczekując wzrostu akcji kredytowej w 2025 r., są w stanie dzielić się z akcjonariuszami wypracowanymi zyskami – zaznacza Jańczak. Gdyby było inaczej, gdyby banki musiały odbudowywać swoje kapitały, chciałyby zatrzymać więcej zysków „dla siebie”.

Przypomnijmy, że w 2024 r. banki zarobiły rekordowo dużo – 42 mld zł, a większość podmiotów sektora zadeklarowała najwyższą z możliwych wypłatę dywidendy – do 75 proc. z zysku za miniony rok.

Jakie inwestycje zapowiada premier Donald Tusk

Do tych pozytywnych ocen trzeba jednak dodać sporo zastrzeżeń. – Wszystko zależy od skali zapowiadanego przez rząd inwestycyjnego przyspieszenia. Banki zbudowały pewną nadwyżkę kapitałową, która może być wykorzystana do wzrostu kredytów. Tyle że w tym roku nie spodziewałabym jakiejś dużej akcji kredytowej, jej dynamika może być mniejsza niż dynamika nominalnego wzrostu PKB – zauważa Stolarski.