Wyjątkowo dobra koniunktura makroekonomiczna i stały, stabilny przyrost rezerw dewizowych pozwalają myśleć już nie tylko o dalszym doganianiu naszych zamożniejszych sąsiadów, ale też o strategicznym zabezpieczeniu tego, co udało się do tej pory osiągnąć. Mając to na uwadze, NBP podjął ostatnio szczególne działania, których celem jest stworzenie strategicznych buforów, mających wzmacniać wiarygodność i zabezpieczać siłę finansową polskiego banku centralnego – a przez to całej gospodarki – nawet w skrajnie niekorzystnych warunkach.
Pierwszym z tych działań było zwiększenie zasobu złota NBP. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy bank centralny kupił łącznie około 126 ton złota, zwiększając polskie rezerwy kruszcu o 122 proc., do prawie 230 ton. Dzięki temu nadrobiliśmy historyczne zaległości i zbliżyliśmy się pod względem udziału złota w rezerwach dewizowych do światowej średniej, wyprzedzając pod tym względem wszystkie banki centralne regionu.
Drugim ważnym działaniem mającym na celu wzmocnienie siły finansowej i niezależności banku centralnego jest wzmocnienie pozycji kapitałowej NBP poprzez powiększenie bufora zabezpieczającego przed ryzykiem kursowym.
Odpowiedzialne zabezpieczenie ryzyka
Ponoszenie przez NBP ryzyka kursowego jest pochodną zadań realizowanych przez bank centralny oraz wynikającej z nich asymetrii walutowej bilansu, w którym prawie całość aktywów jest w walutach obcych, a większość pasywów w złotych. W takich warunkach zmiany kursów walut obcych mogą prowadzić do spadku wartości aktywów rezerwowych wyrażonych w złotych i – w konsekwencji – dużych strat dla NBP.
Z tego względu ustawa o Narodowym Banku Polskim obliguje nas do zawiązywania rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych, której zasady tworzenia i rozwiązywania określa Rada Polityki Pieniężnej.
Obecne zasady tworzenia i rozwiązywania rezerwy obowiązują w niezmienionym kształcie od 2010 roku, pomimo istotnych zmian uwarunkowań finansowych i gospodarczych, w których działa NBP – przede wszystkim ze względu na silny przyrost rezerw dewizowych. Większy portfel rezerw przekłada się na większą otwartą pozycję walutową i rosnącą ekspozycję na ryzyko kursowe. W rezultacie stopień zabezpieczenia wyniku finansowego NBP przed ryzykiem kursowym, jaki gwarantują ustanowione w 2010 r. zasady, można już dziś uznać za nieadekwatny – o czym zresztą najlepiej świadczy fakt, że nawet całkowite wykorzystanie rezerwy kursowej w 2017 r. na skutek aprecjacji złotego nie było w stanie zapobiec stracie NBP.
