Specjalista od filmowych dekoracji

Z zewnątrz będzie tężnią solankową o faszynowych ścianach z tarniny ociekających wodą, a w środku – pokładem luksusowego jachtu z drewna tekowego. Tak ma wyglądać polski pawilon na Expo w Saragossie. Buduje go firma Stanisława Góreckiego Zakład Budowy i Dekoracji. Czasu jest mało, wystawa zostanie otwarta 14 czerwca, a projekt trudny.

Zatrudniająca 20 osób firma Góreckiego wygrała zorganizowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości przetarg na budowę pawilonu, pokonując sześć polskich i trzy hiszpańskie spółki.

– Przedsiębiorstwo Góreckiego ma doświadczenie w budowaniu nietypowych i trudnych konstrukcji. W 2000 r. w Hanowerze postawiło polski pawilon na Expo. Były to drewniane budynki, jakie stawiano w Polsce w XVIII w. W jednym z nich odtworzono fragment Puszczy Białowieskiej, w innym sale kopalni w Wieliczce. W 2005 r. w na Expo w japońskim Aichi Górecki zbudował wiklinowy pawilon, który zdobył potem wiele nagród za oryginalność – wylicza Jakub Ciołkowski z PARP.

Na budowę i wyposażenie pawilonu w budżecie polskiego Expo przeznaczono 12–13 mln zł. Górecki nie zdradza, ile z tego otrzyma jako wykonawca. Praca idzie na dwie zmiany, pawilon stawia 60 ludzi.

Zdzisław Filipiak, prezes i współwłaściciel rodzinnej spółki PHU A-Z specjalizującej się w pawilonach i stoiskach wystawowych, też startował w przetargu na pawilon w Saragossie. Z Góreckim współpracował w 2000 r. z okazji Expo w Hanowerze. Twierdzi, że rentowność tego biznesu jest różna. W wypadku Hanoweru wyniosła 5 – 6 proc., ale liczył się także prestiż. 56-letni Górecki od 30 lat stawia nietypowe konstrukcje i wnętrza: – Hanower to była góralska ciesiółka. Drewno braliśmy z Kotliny Kłodzkiej. We Wrocławiu przygotowywaliśmy elementy według starych wzorów. Tak to precyzyjnie wyszło, że potem odwiedzający pawilon sprawdzali, czy to aby jest prawdziwe.

Do Wrocławskiej Wytwórni Filmów Fabularnych trafił w 1976 r. z dyplomem technika budownictwa i doświadczeniem w stawianiu betonowych klocków. Został szefem brygady budowlanej.

– Pierwszym i najtrudniejszym moim filmem był „Znak Orła” z 1977 r. Jego akcja toczy się na przełomie XIV i XV w. A w PRL brakowało wszystkiego, w tym tego, co niezbędne przy budowie dekoracji – cementu, cegieł, drewna, styropianu. W dodatku materiały były reglamentowane. Jeździłem po Polsce, by je zdobyć. W nadleśnictwach kupowałem drewno, w prywatnych tartakach załatwiałem przecieranie. Potem transport do wytwórni. Tamte lata nauczyły mnie, jak organizować pracę – opowiada Górecki.

Zanim w 1988 r. założył własną firmę, zbudował dekoracje do 36 polskich produkcji, m.in. „Prezydent Starzyński”, „Szpital Przemienienia”, „Ród Gąsieniców”, „Wilczyca”, „Yesterday”, „Och, Karol!”, „Klątwa Doliny Węży”, „Pan Kleks w kosmosie”, „Kogel-mogel”.

– Przygotowanie do filmu zaczynam od przeczytania scenariusza i scenopisu. Potem rozmawiam ze scenografem, a wszyscy moi ludzie muszą się zapoznać z epoką, w której toczy się akcja. Gdy jeszcze nie było Internetu, chodziłem do bibliotek, archiwów, wertowałem albumy. Musiałem wiedzieć, jaka była wtedy architektura, sposoby budowania i łączenia, materiały, detale i dekoracje fasad i wnętrz. Poznałem sposoby budowania wałów obronnych i fortec. Kamera obnaża wszystkie błędy – wyjaśnia Górecki.

Zdarzały się przez te lata sytuacje zabawne, niebezpieczne i takie, które się pamięta przez całe życie.

– Do jednego z filmów wybudowaliśmy w Dolinie Kościeliskiej drewniany kościółek, koliby i dzwonnicę. Podczas filmowania nad Tatry nadciągnął halny. Zabezpieczyliśmy stalowymi linami wszystkie dekoracje oprócz dzwonnicy, która już zagrała w filmie. Wiatr był taki, że słupy z linami wyrwał, kościół podniósł, przeniósł 20 m dalej i cisnął o ziemię. Ze wszystkich naszych dekoracji nienaruszona pozostała tylko niezabezpieczona niczym dzwonnica – śmieje się Górecki.

W 1988 r. do wrocławskiej wytwórni zajrzała bieda. Coraz mniej kręcono tu filmów, coraz niższe były płace. Górecki wraz z kilkoma pracownikami brygady założyli spółkę. Pierwszy kontrakt podpisali z zakładami zbożowymi w Ujeździe Górnym, gdzie stał największy młyn na Dolnym Śląsku. Mieli odbudować pięć spalonych silosów mącznych wysokich na 15 m bez wyłączania produkcji.

– To było ryzykowne posunięcie. Specjalistyczne firmy nie chciały się go podjąć. Podszedłem do tego jak do budowy filmowych dekoracji. Najpierw sprawdziłem, z czego i jak zostały wybudowane spalone silosy. Postawili je przed drugą wojną Niemcy ze świerku syberyjskiego. Drzewo to ma mocno przylegające do siebie słoje, które dobrze pracują pod ciężarem mąki. Szukaliśmy podobnego drzewa w polskich lasach – opowiada właściciel Zakładu Budowy i Dekoracji.

Potem Górecki wykańczał puby, restauracje, apteki, banki, sklepy, robił umeblowanie ekskluzywnych perfumerii, prace stolarskie w budynkach poczty, schody i balustrady w konsulacie niemieckim we Wrocławiu. Odtwarzał zabytkowe bramy z tropikalnego drewna, dekoracje do sztuk teatralnych. O filmie nie zapomniał.

Od połowy lat 90. do Wrocławia coraz chętniej zaglądali filmowcy zagraniczni poszukujący plenerów do swoich filmów.

– Wrocław to jedno z niewielu miast Europy, w którym zachowały się ulice, place i podwórza w stanie sprzed drugiej wojny. Holendrzy przyjechali tu szukać Rotterdamu z końca XIX w. i znaleźli – opowiada Jerzy Rutowicz, producent m.in. „Nie ma mocnych”, „Kochaj albo rzuć”, „Dagny”, „W pustyni i w puszczy”.

W 1997 r. został producentem nagrodzonego Oscarem holenderskiego „Karakteru”. Do budowy dekoracji przy tym filmie Rutowicz zarekomendował Holendrom firmę Góreckiego.

– Znałem jego prace od lat, więc miałem pewność co do ich jakości. W Polsce niewielu jest już takich mistrzów w filmowej branży. Trzy tygodnie szukaliśmy we Wrocławiu obiektów do filmu, a wiele dekoratorskich rozwiązań podpowiedział właśnie Górecki – mówi producent. Górecki zbudował Holendrom 80 proc. dekoracji wykorzystanych w „Karakterze”. Stary Rotterdam stanął w halach wrocławskiego Dolmelu.

Dobrze rozwijająca się spółka, dużo zagranicznych zamówień – tę pomyślną w biznesie passę przerwał Góreckiemu w 2001 r. „Leo”. Taką roboczą nazwę nosił film, do którego potężne dekoracje zamówiła u wrocławianina firma producencka z Austrii.

– Gdy dekoracje były już gotowe, a na Odrze zbudowaliśmy statek, który w filmie miał pływać po Dunaju, firma ogłosiło bankructwo. Zostałem z 280 tys. euro długu, który miałem wobec dostawców i podwykonawców – wspomina Górecki.

Wyjścia były dwa: ogłosić upadłość albo spłacić dług. Górecki wybrał to drugie.

– Żona, z zawodu lekarz, pomogła mi pokonać stres. Nie mogłem zostawić ludzi bez pieniędzy. Obiecałem, że ich spłacę w ratach, zaufali mi – opowiada.