Rozszyfrowany uśmiech Mony Lisy

Naukowcy rozpracowali zagadkę dziwnego wyrazu twarzy Giocondy. To nasze oczy wysyłają sprzeczne sygnały do mózgu na temat nastroju patrycjuszki

Aktualizacja: 26.10.2009 11:45 Publikacja: 22.10.2009 15:13

fot. Mzelle Biscotte

fot. Mzelle Biscotte

Foto: Flickr

Na temat uśmiechu Giocondy pędzla Leonarda da Vinci powstało już niemal 2 tys. prac naukowych. Zygmunt Freud uznał, że Mona Lisa miała neurozę, a holenderscy badacze z uniwersytetu w Amsterdamie w ułamkach oddali jej emocje: 83 proc. szczęścia, 9 proc. niesmaku, 6 proc. strachu i 2 proc. niezadowolenia. Powstały teorie mówiące, że to sam Leonardo spogląda na nas z tego portretu albo że mistrz usiłował pokazać, w jaki sposób śmieje się z nas Bóg.

Teraz do głosu dochodzą neurobiolodzy, którzy wymowę najsłynniejszego uśmiechu świata próbują przetłumaczyć na język ludzkiego mózgu. Pierwszy krok w tym kierunku wykonała Margaret Livingstone z Harvard Medical School, która w 2000 roku udowodniła, że enigmatyczny grymas ust w strefie widzenia peryferyjnego zamienia się w uśmiech, natomiast traci rys rozbawienia, kiedy jest odbierany przez komórki dołka środkowego siatkówki oka.

W najnowszych badaniach hiszpańscy naukowcy z Instytutu Neurobiologii w Alicante pokazali, dlaczego tak się dzieje. Okazuje się, że to komórki siatkówki przesyłają do mózgu informacje należące do różnych kategorii, np. dotyczące rozmiaru, jasności czy położenia obiektu w polu widzenia. W zależności od tego, która kategoria zdobędzie w danej chwili przewagę, taki wyraz twarzy ujrzymy.

[srodtytul]Jak gwiazda na nocnym niebie [/srodtytul]

- Czasem jeden typ sygnału przeważa nad innym, wtedy widzimy uśmiech. Innym razem górę bierze inna kategoria i uśmiech znika - tłumaczy współautor badań Luis Martinez Otero z Instytutu Neurobiologii w Alicante. Naukowcy postanowili zbadać reakcje uczestników eksperymentu na rozmaite formy prezentacji reprodukcji słynnego obrazu. Oglądany z daleka lub w bardzo dużym pomniejszeniu nie zdradzał uśmiechu, tylko raczej obojętny wyraz twarzy. Dopiero z bliska lub w powiększeniu oczom badanych osób ukazywał się rozbawiony grymas Giocondy.

To zdaniem naukowców dowodzi, iż komórki z centrum siatkówki oka tak samo dobrze odbierają te informacje jak komórki z obwodu.

Zbadano też wpływ światła na naszą percepcję wyrazu twarzy Mony Lisy. Uczestnikom eksperymentu pokazywano jednolite białe lub czarne plansze, a po chwili wyświetlano im renesansowy portret. Okazało się, że uśmiech jest lepiej widoczny, gdy obejrzy się obraz zaraz po ujrzeniu białej planszy. O czym to świadczy? Otero uważa, że za widok pogodnej twarzy renesansowej damy odpowiadają te komórki siatkówki, które są pobudzane tylko przez oświetlenie centrum pola widzenia (noszą one nazwę komórek ON/OFF od angielskiego ON center/OFF sorround). To one pozwalają zobaczyć jasną gwiazdę na nocnym niebie. Naukowiec podejrzewa, że to właśnie dzięki tym komórkom widzimy uśmiech Mony Lisy.

Nauka
Zaskakujący eksperyment z dzikimi rybami. „Tak, jakby one nas studiowały, a nie odwrotnie”
Nauka
Wilki same się udomowiły? Ciekawy wynik matematycznej symulacji
Nauka
Zaskakujące odkrycie dotyczące jądra Ziemi. Co dzieje się w środku planety?
Nauka
"Ogromne konsekwencje" decyzji Donalda Trumpa. Wstrzymane badania nad HIV i malarią
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Nauka
Naukowcy: Olbrzymi podwodny wulkan może wybuchnąć przed końcem 2025 roku
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń