Kto pierwszy do szalupy

Szwedzcy naukowcy, Mikael Elinder i Oscar Erixson z Uniwersytetu w Uppsali zbadali przypadki ponad 15 tys. osób, które przeżyły 18 morskich katastrof w latach 1852 - 2011. Chodziło o przypadki katastrof "pewnych", w czasie których na dno szły statki z wiarygodną listą załogi i pasażerów, znanych z imienia i nazwiska. Nie brali pod uwagę przypadków zatonięć przepełnionych ponad wszelkie granice promów pływających po wodach Indonezji czy koło wybrzeży Afryki.

- Reguła, według której kobiety i dzieci pierwsze zajmują miejsca w szalupach ratunkowych, jest mitem. Statystyczny mężczyzna znajdujący się na pokładzie w czasie katastrofy zajmuje się przede wszystkim ratowaniem własnej skóry - uważa dr Mikael Elinder.

Włożyć między bajki

Z analizy dokonanej przez naukowców z Uppsali wynika, że katastrofa "Titanica" w 1912 roku, którą przeżyło 70 proc. kobiet i dzieci, a tylko 20 proc. mężczyzn, jest wyjątkiem od reguły. Drugim podobnym przypadkiem, gdzie przeżyło więcej pań niż panów, wskazanym przez szwedzkich naukowców, jest katastrofa brytyjskiego transportowca "Birkenhead" u wybrzeży Afryki na Oceanie Indyjskim w 1852 roku, przewoził on żołnierzy wraz z rodzinami, żonami i dziećmi.

Oprócz dwóch wyżej wymienionych przypadków, spośród pozostałych 16 analizowanych katastrof, w 11 przewaga uratowanych mężczyzn jest wyraźna, w 5 niezbyt wyraźnie zaznaczona.

Zatonięcie transportowca "Birkenhead" to pierwszy udokumentowany przypadek, gdy kapitan (Alexander Seton) nakazał umieścić w szalupach w pierwszej kolejności kobiety i dzieci; gdy kadłub zaczął szybko zanurzać się w wodach pełnych rekinów, kapitan wydał komendę: "Baczność!" Heroizm dowódcy uczcił wierszem Rudyard Kipling.

Jednak w brytyjskiej tradycji przywilej pierwszeństwa ewakuacji ze statku nie dotyczył wszystkich kobiet w jednakowym stopniu, rzeczywiste pierwszeństwo miały białe kobiety z wysokich warstw społecznych, dlatego z katastrofy brytyjskiego transportowca wiozącego imigrantów, który zatonął koło Plymouth w 1865 roku, nie ocalała żadna kobieta.

Japończycy, na równi z Brytyjczykami związani z morzem, nigdy nie stosowali zasady pierwszeństwa dla kobiet i dzieci podczas ewakuacji statków, prawdopodobnie ma to związek z tradycja buddyjską, według której wszyscy ludzie są równi wobec losu.

Nie w XIX wieku, ale teraz

Badacze z Uppsali wskazują, że szanse kobiet i dzieci na uratowanie rosną, gdy podczas katastrofy pada wyraźny rozkaz kapitana o pierwszeństwie dla nich w kolejce do szalup; na "Titanicu" ten wyrazny rozkaz wielu oficerów egzekwowało strzelając do niesubordynowanych mężczyzn.

Jednak, jak pokazują badania, zdarza się, że kapitan i jego załoga również starają się zajmować uprzywilejowaną pozycję w drodze do środków ratunkowych. Ostatni taki, może najbardziej spektakularny przypadek, miał miejsce 13 stycznia podczas katastrofy promu "Costa Concordia" z 3216 pasażerami i 1013 członkami załogi: kapitana Francesco Schettino i pierwszego oficera aresztowano dwa dni pózniej pod zarzutem porzucenia statku przed ewakuacją wszystkich pasażerów.

- Biorąc pod uwagę wyniki naszych badań, takie zachowanie kapitana Concordii jest wprawdzie naganne, ale nie kuriozalne. Oprócz "Titanica" i "Birkenheada", w przypadku 16 pozostałych studiowanych przez nas katastrof, tylko 9 kapitanów poszło na dno wraz ze swoimi statkami - podkreśla dr Oscar Erixson.

Wypadki Zdrowie

Pozostało jeszcze 85% artykułu