Długi to realne ryzyko

Pandemia koronawirusa okazała się być czarnym łabędziem światowej gospodarki i rynków finansowych w 2020 r. I chociaż świat w sferze gospodarczej powoli otrząsa się z covidowego uderzenia, to nie oznacza to, że można spać spokojnie. Czarny łabędź znowu może się pojawić, otwarte zaś pozostaje pytanie, z której strony przypłynie. Jeden kierunek wydaje się być szczególnie niebezpieczny.

Potencjalne zagrożenia

Na temat potencjalnych czarnych łabędzi rozmawiali uczestnicy debaty pt. „Finansowy rynek przyszłości" zorganizowanej przez Gazetę Giełdy i Inwestorów „Parkiet", którą poprowadził Andrzej Stec, redaktor naczelny tego dziennika. Myśląc o przyszłości, nie można było jednak uciec od wydarzeń ostatnich miesięcy na rynkach. – Ubiegły rok to ogromna zmienność wszystkich aktywów wywołana koronawirusem. Zmienność sprzyja jednak rynkowi kapitałowemu – mówił Piotr Borowski, członek zarządu GPW.

A co z czarnym łabędziem? Czy i co znowu może wstrząsnąć światową gospodarką? Uczestnicy debaty wskazywali, że jest co najmniej kilka obszarów ryzyka, jednak najczęściej w tym kontekście wymieniane było rosnące zadłużenie państw, przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych. – Czarny łabędź ma to do siebie, że ciężko go przewidzieć – wskazywał Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju, który jednak pokusił się o wskazanie największych, potencjalnych zagrożeń dla gospodarek i rynków. – Główne źródła ryzyka widziałbym jednak na rynku nieruchomości, zwłaszcza w segmencie handlu detalicznego. W tym obszarze, jeśli chodzi o przejście do handlu online, wydarzyło się w ostatnich miesiącach więcej niż mogłoby się wydarzyć przez trzy–pięć lat. Drugi czynnik ryzyka to oczywiście olbrzymi dług, który narasta w wielu krajach z powodu pandemii. Trzeci to rozwój kryptowalut. Widzę więcej zagrożeń niż szans z racji tego, że bitcoin co chwilę rośnie – wskazywał Borys.

Na problem zadłużenia wskazywali także inni uczestnicy dyskusji.

– Zgadzam się, że głównym ryzykiem jest wzrost zadłużenia państw. W ślad za tym mogą iść problemy przedsiębiorstw, zwłaszcza tych, które nie generują przychodów w czasie pandemii. Problemem może dodatkowo stać się zadłużenie osób fizycznych, bo będą traciły pracę na skutek bankructw przedsiębiorstw, które przecież bez generowania przychodów nie będą w stanie zbyt długo funkcjonować. Do tego dodałabym ryzyko rodzące się z nowymi formami finansowania, czyli np. finansowanie społecznościowe – mówiła Katarzyna Kreczmańska-Gigol, wiceprezes KGHM.

– Czarny łabędź może przypłynąć z dwóch obszarów. Pierwszy to klasyczny, czyli geopolityka. Widzimy przecież napięcia między różnymi krajami. Czarny łabędź może też przypłynąć z morza długów. Świat, na różnych poziomach, jest niebywale zadłużony – wyliczał Maciej Trybuchowski, prezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.

Marcin Petrykowski, dyrektor zarządzający S&P Global Ratings, wskazywał, że mamy obecnie do czynienia ze zjawiskiem tzw. gospodarki zombi.

– Dzisiaj jedna piąta spółek w Stanach Zjednoczonych i w Europie jest w sytuacji, gdzie ich zyski nie pozwalają na obsługę zadłużenia. Istnieje ryzyko, że jeżeli gospodarka nie odbije, tak jak się tego spodziewamy, to będziemy mieli podmioty, które w sztuczny sposób dostały kroplówkę w trakcie pandemii, ale w pewnym momencie nie będą w stanie funkcjonować w tym modelu, gdyż rządy wycofają tę kroplówkę – podkreślał Petrykowski. Jego zdaniem to może rodzić kolejne ryzyko.

– Jesteśmy w momencie rewolucji, a ta wymaga innych umiejętności i patrzenia na świat. Nie do końca widać, żeby ten temat był szeroko adresowany poprzez zarządy, które zaczynałyby zmieniać sposób myślenia i konfrontować się ze statusem, który uległ zmianie. Jeżeli ten trend się utrzyma to w połączeniu z innymi elementami, w tym m.in. „zombifikacją" gospodarki, spowoduje to nawis, w którym tradycyjna gospodarka nadal będzie żyła w tym starym świecie, a ta cyfrowa pójdzie do przodu. Nadrobienie tego dystansu będzie bardzo trudne, a dla tradycyjnych biznesów będzie to w praktyce oznaczało niższą zyskowność i deteriorację w długim terminie – mówił Petrykowski,

Covid w nowej wersji?

Nie zabrakło głosów, że pandemia może znowu uderzyć, ale tym razem inaczej.

– Zagrożeniem w krótkim terminie jest inflacja. Dodałbym do tego jeszcze covid w wersji cyfrowej. Internet stał się tak powszechny i ważny dla wszystkich, a jest jeszcze gorzej regulowany niż gospodarka tradycyjna. Możliwe więc, że czeka nas epidemia w wersji cyfrowej, która spowoduje, że wszystko przestanie działać. To może wywołać naprawdę duży kryzys – mówił Tomasz Czechowicz, prezes MCI Capital.

Giełda