Samorządowy egzamin dojrzałości

Materiał powstał we współpracy z firmą Microsoft

Dostosowanie programu nauczania, organizacja zajęć, zapewnienie infrastruktury internetowej i wybór narzędzi do prowadzenia lekcji w sieci – to gigantyczne wyzwanie organizacyjne, ale przede wszystkim technologiczne. Jak ten egzamin zdały jednostki z Gdańska i Rzeszowa, i jakie wyzwania wiązały się z przeniesienie zajęć do świata online?

Rzeszów – miasto w chmurze

„Miasto to ludzie" – tak mogłoby brzmieć motto Rzeszowa, dla którego rozwój kompetencji cyfrowych i zadowolenie mieszkańców są najwyższym priorytetem. Chcąc zapewnić im jak najlepsze warunki do nowoczesnej pracy i nauki, w 2018 r. władze lokalne przystąpiły do projektu Innowacyjna Edukacja. Cel był jasny: umożliwić uczniom nowoczesną dydaktykę z wykorzystaniem tych narzędzi i technologii, które będą im przydatne w życiu osobistym i zawodowym w przyszłości. A to, jak dzieci się uczą i jakie możliwości stwarza systemowe podejście, jest też najważniejszym tematem dla każdego rodzica.

Miasto Rzeszów zdawało sobie sprawę z korzyści wynikających z wdrożenia zdalnego modelu nauczania w całym regionie. Dzięki dużemu zaangażowaniu lokalnych władz i nauczycieli, ich ciekawości i uporowi, uczniowie mają już możliwość uczenia się w sposób, który przygotowuje ich do przyszłej pracy. Rzeszowscy włodarze podkreślają również gotowość nauczycieli do tej cyfrowej zmiany i ogromny wysiłek, jaki wkładają we wdrożenie nowoczesnych technologii w proces edukacji. W konsekwencji przyniesie to przecież korzyści przyszłym pracownikom i młodym przedsiębiorcom.

Wszystkie szkoły w Rzeszowie – łącznie blisko 30 tys. uczniów i 4 tys. nauczycieli – od dwóch lat korzystają z usługi Office 365 dla Edukacji. Każdy użytkownik może korzystać z niej na kilku urządzeniach – komputerach, tabletach czy smartfonach. W wyniku tego postępowego podejścia, rodzice i dzieci byli w stanie zaobserwować dość płynne przestawienie się na niemal całkowicie zdalne nauczanie.

Jak wielką rolę we wdrożeniu zdalnego szkolnictwa odgrywa współpraca samorządów i placówek edukacyjnych, wskazuje również Stanisław Sienko. Jego zdaniem, dzięki programowi Innowacyjna Edukacja, Rzeszów wyjątkowo gładko wszedł w nową rzeczywistość związaną z zamknięciem szkół.

„E-learning wdrożyliśmy już w blisko 90 proc. szkół. Byliśmy pierwszym miastem w Polsce, które prowadziło lekcje przez Internet, ale przede wszystkim byliśmy wyposażeni w narzędzia do ich prowadzenia. Już przez pierwsze 1,5 tygodnia od zamknięcia szkół, jeszcze zanim ukazały się oficjalne wytyczne dla samorządów, w pełni realizowaliśmy założenia dot. nauki zdalnej" – mówi Stanisław Sienko, wiceprezydent miasta Rzeszów.

Na wprowadzenie nowych rozwiązań gotowy był nie tylko samorząd, ale przede wszystkim sami uczniowie i nauczyciele, którzy przeszli odpowiednie kursy i szkolenia z wykorzystania tych narzędzi na długo przed oficjalnym zamknięciem szkół.

„W cały projekt zaangażowani byli również przedstawiciele Wydziału Edukacji i innych rzeszowskich jednostek oświatowych, którzy w ramach warsztatów organizowanych w laboratorium innowacji miejskich UrbanLab Rzeszów dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem" – dodaje Sławomir Świder – wicedyrektor Biura Obsługi Informatycznej i Telekomunikacji Urzędu Miasta Rzeszowa.

W rezultacie dla instytucji edukacyjnych w Rzeszowie ostatnie tygodnie były ogromnym dowodem na to, że technologia może po prostu służyć ludziom. Współpraca między samorządem lokalnym a instytucjami edukacyjnymi zaowocowała szybkim działaniem i przestawieniem się na e-learning bez szkody dla uczniów.

Gdańsk stawia na kształcenie nauczycieli

W sercu Trójmiasta funkcjonują już szkoły uczestniczące w programie „Szkoła w Chmurze". To placówki, które od dawna wykorzystują narzędzia chmurowe, takie jak usługę Office 365 dla Edukacji, właśnie do rozwijania kompetencji nauki zdalnej.

Z ich doświadczeń czerpią inne placówki edukacyjne w Gdańsku, ale też stosowne organy samorządowe. Technologie e-learningowe są rozwijane w Gdańsku od dłuższego czasu, dzięki czemu władze mogły odpowiednio wcześnie zareagować na nadchodzące zmiany.

Zaangażowanie w rozwój kompetencji cyfrowych w edukacji wynikało z potrzeby usprawnienia funkcjonowania szkół w następujących obszarach - proces nauczania, współpraca między uczniami i nauczycielami, wymiana informacji, zarządzanie placówką i jednolita komunikacja w szkole, ale także z rodzicami.

„Jeszcze przed oficjalnym zawieszeniem zajęć we wszystkich placówkach, wspólnie z dyrektorami jednostek opracowaliśmy szczegółowe procedury postępowania związane z przejściem w tryb zdalnego nauczania. Pomagamy zarówno w wypełnieniu przez dyrektorów obowiązku zorganizowania pracy zdalnej, jak i udostępniamy narzędzia do efektywnej pracy w tym trybie" – przyznaje Grzegorz Kryger, wicedyrektor Wydziału Rozwoju Społecznego, UM Gdańsk.

Jednym z powodów, dla których Gdańsk zdołał w tak krótkim czasie zapewnić nauczycielom i uczniom niezbędne narzędzia zdalnego nauczania, jest funkcjonująca od kilku lat Gdańska Platforma Edukacyjna.

Oprócz codziennego korzystania z elektronicznych systemów oceniania, e-maili firmowych dla nauczycieli i dyrektorów , GPE pozwala pracować zdalnie na tych samych dokumentach i obecnie prowadzić zdalne zajęcia lub telekonferencje w aplikacji Microsoft Teams. Wszystko to w ramach Office 365 dla Edukacji.

„W tym celu stworzyliśmy też dedykowany kanał na YouTube: EduStandardGDN TV, na którym umieszczane są tutoriale nagrywane przez naszych nauczycieli i dyrektorów, pokazujące krok o kroku zasady wykorzystania narzędzi dostępnych w GPE. Dodatkowo funkcjonują zamknięte grupy w mediach społecznościowych, moderowane przez przedstawicieli Urzędu Miasta, dostępne zarówno dla dyrektorów, jak i nauczycieli gdańskich szkół i placówek edukacyjnych. Jest to przestrzeń wymiany doświadczeń i pomysłów, również w kontekście zdalnego nauczania" – dodaje Grzegorz Kryger.

Kiedy plany zderzają się z rzeczywistością

Nawet mimo świetnego przygotowania i długofalowej strategii wdrażanej przez władze Gdańska i Rzeszowa, przejście na „tryb zdalny" musiało nieść za sobą pewne wyzwania, którym trudno było wyjść naprzeciw w tak krótkim czasie.

„Obecnie największym wyzwaniem jest zapewnienie wszystkim potrzebującym uczniom i nauczycielom bieżącego dostępu do sprzętu komputerowego. Podejmujemy kroki w kierunku pozyskania dodatkowych środków od sponsorów, grantów ministerialnych, ale też pośredniczymy w przekazywaniu sprzętu bezpośrednio od firm do uczniów" – przyznaje Kryger.

Z tym samym problemem mierzy się Rzeszów:

„Jeśli zdalne lekcje obejmują dwu-, trzy-, a nawet czteroosobowe rodzeństwo, w domach często brakuje odpowiedniej liczby urządzeń – laptopów, tabletów czy smartfonów – aby kilkoro uczniów mogło pracować efektywnie i w tym samym czasie. W tym momencie miasto jest na etapie zakupu kilkudziesięciu laptopów z programu pomocowego rządu, aby wypożyczać je najbardziej potrzebującym rodzinom" – dodaje Sławomir Świder.

Nauczanie z wykorzystaniem technologii często wymaga zmiany metod kształcenia i nowych kompetencji w zakresie prowadzenia zajęć. Sala szkolna została zamieniona w wirtualne miejsce spotkań, w którym zarówno nauczyciele, jak i uczniowie funkcjonują nieco inaczej. Młodzi ludzie są najczęściej cyfrowymi tubylcami i łatwo wchłaniają każdą nowość, natomiast od nauczycieli często wymaga to dodatkowej nauki i zmiany nastawienia.

„Dzięki wykorzystywanym narzędziom nauczyciele mają możliwość kontroli nad mikrofonami/kamerami uczniów tak, aby samodzielnie odbierać/przyznawać uczniom głos np. podczas dyskusji. Ta funkcja pozwala obchodzić całkowicie prozaiczne sytuacje, jak choćby gdy uczeń nie potrafi włączyć lub wyciszyć sobie mikrofonu lub też – doskonale znany z tradycyjnych sal lekcyjnych – problem przekrzykiwania się przez uczniów" – wylicza Sławomir Świder.

Chociaż kształcenie na odległość różni się od tego tradycyjnego w szkolnej klasie, uczniowie i nauczyciele nie muszą porzucać swoich nawyków i dobrych praktyk. Podczas lekcji mogą korzystać z narzędzi, które pozwalają im m.in. robić odręczne notatki na współdzielonym ekranie prezentacji, podobnie jak na tradycyjnej interaktywnej tablicy.

E-learning zostanie z nami na dłużej

Eksperci nie mają wątpliwości: zdalne nauczanie stanie się nieodzownym elementem polskiego systemu szkolnictwa nawet po zniesieniu ustawowego obowiązku. Nauczanie zdalne i stacjonarne będzie koegzystować, a obecna sytuacja jest swego rodzaju egzaminem dojrzałości dla wszystkich grup – uczniów, nauczycieli i samorządów.

Dowiedz się, jak szkoły w Twoim regionie mogą wejść na drogę cyfrowej edukacji i zdalnego nauczania. Wejdź na stronę ZdalnaNauka.