Artykuł przygotowany przez Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju
Według danych GUS w 2023 r. odnawialne źródła energii (OZE) odpowiadały już za ponad jedną czwartą pozyskanej energii pierwotnej w kraju. Wynika to bezpośrednio z ich rosnącej opłacalności. Według Instytutu Fraunhofera wyrównany koszt energii pozyskanej z wydajnych farm fotowoltaicznych czy źródeł wiatrowych jest już obecnie niższy niż najbardziej efektywnych technologii opartych o paliwa kopalne.
Również jednostki samorządu terytorialnego (JST), których obowiązkiem jest zapewnienie mieszkańcom dostępu do energii, powinny skorzystać z oszczędności, które niosą ze sobą OZE. Jednak na drodze ku temu wciąż jest wiele przeszkód – od skomplikowanych procedur administracyjnych po braki w specjalistycznej wiedzy. Z myślą o pomocy samorządom w podjęciu tych wyzwań powstał projekt REPowerEU – Zielona Transformacja Energetyczna dla Samorządów Lokalnych.
Cele projektu
Głównym celem projektu jest wsparcie JST w rozwijaniu kompetencji niezbędnych do przeprowadzenia transformacji energetycznej na poziomie lokalnym. Program obejmuje szeroki zakres działań szkoleniowo-doradczych oraz analitycznych, które mają na celu budowanie zdolności administracyjnych w obszarze zielonej i energetycznej transformacji. Projekt realizowany jest od listopada 2024 roku do czerwca 2025 roku i skierowany jest do przedstawicieli JST ze wszystkich 16 województw w Polsce.
Program obejmuje kilka kluczowych obszarów, takich jak proces wdrażania i operowania OZE, możliwość współpracy z innymi podmiotami, ułatwienia dla obszarów przyspieszonego rozwoju OZE oraz edukację i podnoszenie świadomości na temat zielonej transformacji. W ramach projektu jednostki samorządu terytorialnego poznają m.in. zestaw przykładowych ścieżek postępowania przy opracowywaniu i wdrożeniu procedur dla samorządów wraz z przykładowymi procesami. Dowiedzą się, jak analizować zasadność inwestycji, planować koszty i dochody w całym cyklu życia projektu oraz w jaki sposób mitygować ryzyka związane z jego realizacją.
W ramach projektu zaplanowano 16 szkoleń we wszystkich miastach wojewódzkich w Polsce, sześć konferencji oraz cztery wizyty studyjne do Niemiec, Francji i Danii, umożliwiające wymianę wiedzy i doświadczeń w obszarze zrównoważonego rozwoju, zielonej transformacji oraz energetyki odnawialnej. Przygotowano również materiały edukacyjne, publikacje oraz stworzono cyfrową Platformę Wiedzy, zapewniającą dostęp do narzędzi, dokumentacji i przykładów dobrych praktyk.
Efektem realizacji projektu będzie wzrost świadomości ekologicznej, podniesienie kompetencji administracji lokalnej oraz promocja zrównoważonego rozwoju. Działania te przyczynią się do redukcji emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza oraz trwałego wdrażania polityk prośrodowiskowych w jednostkach samorządowych.
Projekt jest realizowany w ramach Inwestycji G1.1.4: Wsparcie dla Instytucji Wdrażających Reformy i Inwestycje w ramach REPowerEU; Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO).
Finansowanie inwestycji w OZE
Każdy, kto choć raz próbował wdrożyć projekt energetyczny, wie, że kluczowe znaczenie ma dostęp do finansowania. Projekt Zielonej Transformacji dla JST pokazuje, skąd samorządy mogą pozyskać środki na inwestycje.
Wśród programów wspierających transformację energetyczną JST można wyróżnić: Instrument Zielonej Transformacji Miast, OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa, Energia dla wsi czy działania w ramach programu FEnIKS oraz funduszy regionalnych.
Praktycznie wszystkie samorządowe projekty transformacji energetycznej mogą obecnie skorzystać z dotacji lub preferencyjnych kredytów. Dowodów na możliwości efektywnego wykorzystania finansowania jest wiele. Przykładowo gmina Goniądz zrealizowała projekt instalacji fotowoltaicznej na budynkach użyteczności publicznej, który ograniczył zapotrzebowanie na energię nieodnawialną o około 40 proc., zaś Klaster Energii w Koninie za pomocą OZE zmniejszył emisję gazów cieplarnianych o ponad 1500 ton rocznie.
Korzyści dla samorządów
Dzięki REPowerEU – Zielona Transformacja Energetyczna dla Samorządów Lokalnych, JST zdobywają konkretne kompetencje i wiedzę, które pozwalają im skutecznie realizować projekty OZE. Co to oznacza w praktyce? Niższe koszty energii dla samorządu i jego mieszkańców, większą niezależność energetyczną gminy, poprawę jakości powietrza i redukcję emisji gazów cieplarnianych. Nie zapominajmy również o rozwoju lokalnej gospodarki i nowych miejscach pracy, co wynika z lokalnego, rozproszonego charakteru OZE, w odróżnieniu od systemu energetycznego opartego o paliwa kopalne.
REPowerEU – Zielona Transformacja Energetyczna dla Samorządów Lokalnych to szansa na zrównoważony rozwój polskich samorządów. Dzięki profesjonalnemu wsparciu, doradztwu i dostępowi do funduszy JST mogą stać się liderami transformacji energetycznej.
OZE to przede wszystkim realne oszczędności oraz większe bezpieczeństwo energetyczne regionów. A w dłuższej perspektywie? Zrównoważone społeczności, innowacje technologiczne i gospodarka, która idzie w parze z ekologią. To się po prostu opłaca!
Dowiedz się więcej na temat projektu REPowerEU – Zielona Transformacja Energetyczna dla Samorządów Lokalnych: https://zielona-transformacja.org/
https://zielona-transformacja.org/webinary/
Artykuł przygotowany przez Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju
