Reforma sądownictwa: sądy są coraz wolniejsze

Z najnowszych statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości za pierwszy kwartał 2018 r. wynika, że spraw jest więcej, a sądy załatwiają ich coraz mniej. Przybywa więc zaległości. Jak by tego było mało, procesy trwają dłużej.

– Lepiej nie będzie – twierdzą sędziowie. I podkreślają, że to efekt kadrowych czystek i braku wsparcia sędziów w orzekaniu.

Winna polityka ministra

Jak pracują sądy, widać zwłaszcza wtedy, gdy zestawimy dane za pierwsze kwartały 2017 r. i 2018 r . W 2017 r. do sądów wpłynęło 3,8 mln spraw, w 2018 r. o 100 tys. więcej. W zeszłym roku sądy załatwiły 4 mln spraw, w 2018 r. 3,9 mln. Przybywa też spraw niezałatwionych – w pierwszym kwartale 2017 r. było ich 2,7 mln, w tym roku już 3 mln.

Gorzej jest też z czasem trwania postępowania. Rok temu wskaźnik wynosił 81 dni, w tym 94 dni.

– Powodów jest kilka – uważa sędzia Dariusz Mazur z Sądu Okręgowego w Krakowie. I wylicza: nieobsadzenie kilkuset wakatów, wymiana kadry zarządzającej sądami, w tym prawie wszystkich prezesów sądów apelacyjnych i ogólna atmosfera wokół sądów. Do tego dochodzi niepewność, brak poczucia bezpieczeństwa. Sędzia Mazur podkreśla, że jeśli chodzi o wymianę kadr, często nie była to zmiana na lepsze.

– Fatalnie jest też z asystentami. Powinien być jeden na dwóch, a jest jeden na czterech sędziów – podsumowuje Dariusz Mazur stan kadr w swoim wydziale.

Sędziowie nie mają wątpliwości, że to wina polityki ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.

Niestabilność, brak koncepcji organizacyjnej i zbyt często zmieniające się przepisy to powody złego stanu sądów według innego sędziego, z Katowic.

Ministerstwo Sprawiedliwości pytane o ustosunkowanie się do tych zarzutów przyznaje, że były zawirowania z nieobsadzaniem etatów. Od stycznia się to zmienia. Powoli pojawiają się obwieszczenia o konkursach na wolne etaty. Szykuje się duży nabór do sądów rejonowych, ale też wiele stanowisk pojawi się w sądach wyższych instancji: okręgowych i apelacyjnych. Uproszczone mają też być procedury, by procesy można było kończyć szybciej.

Mają na co, więc się skarżą

Sytuację w sądach odzwierciedla też liczba skarg na przewlekłość postępowań. W ciągu czterech lat – od 2012 r. do 2015 r. – liczba skarg zarejestrowanych w sądach wzrosła o ponad 200 proc. – z 8,7 tys. do 18,1 tys. Rok 2016 też nie był dobry – do sądów wpłynęło ponad 14,9 tys. skarg. Źle było i w 2017 r. – odnotowano 15,1 tys. skarg.

Za opieszałość państwo sporo płaci. W minionym roku budżet wydał średnio 3 tys. zł za sprawę. Dla porównania w 2015 r. na te odszkodowania państwo wydało blisko 5 mln zł, w 2016 r. 5,7 mln zł, a w 2017 r. 4,5 mln zł.