Rzeczpospolita: Pod pana dowództwem po raz pierwszy została użyta natowska szpica – siły szybkiego reagowania sojuszu, które mają przyjść z pomocą Polsce i innym krajom w razie nagłego zagrożenia ze strony Rosji. Ile czasu zajęło hiszpańskim wojskom dotarcie tu z kraju?

Generał Francisco Javier Varela: Mamy już tu pewne doświadczenie, podobne operacje logistyczne organizowaliśmy wielokrotnie, w tym w Iraku. 475 wozów bojowych i 70 kontenerów sprzętu przypłynęło z Vigo do Szczecina statkiem transportowym „Morning Celesta" w cztery dni, a więc poniżej pięciodniowego limitu ustanowionego przez NATO. A i ten czas moglibyśmy jeszcze skrócić. Jednocześnie blisko 1300 żołnierzy, głównie z Brygady Lekkiej Kawalerii Powietrznodesantowej „Galicia", przerzuciliśmy samolotami do Wrocławia. Potrzebowaliśmy dodatkowo trzech dni, aby dotrzeć do poligonu w Żaganiu, ale głównie z uwagi na ograniczenia narzucone przez polskie władze, które dopuszczają jedynie przejazd kolumn 20 pojazdów, aby nie ograniczać ruchu cywilnego. W warunkach bojowych takie ograniczenie by nie obowiązywało. Hiszpania jest gotowa w razie konieczności wysłać do Polski dodatkowe dwie brygady szybkiego reagowania. Od momentu wydania rozkazu przez NATO całość naszego wsparcia byłaby na miejscu najdalej w 14 dni.

To nie za długo? Amerykańska Rand Corporation twierdzi, że Rosjanie są w stanie opanować kraje bałtyckie i znaczną część Polski w trzy dni.

Zadaniem naszych oddziałów jest odstraszenie wroga. W przypadku kryzysu, gdy wyczerpią się środki dyplomatyczne i gospodarcze zapobieżenia konfliktowi, dowództwo NATO z pewnością dojdzie do wniosku, że należy prewencyjnie wzmocnić obecność wojsk sojuszniczych, w tym przypadku w Polsce. Ćwiczenia, które w ostatnich tygodniach przeprowadzaliśmy w Polsce, mają przypomnieć ewentualnemu wrogowi, że atak na jeden kraj sojuszu oznacza wojnę z pozostałymi 27 państwami NATO. Właśnie dlatego poza Hiszpanami ćwiczymy tu z Brytyjczykami, Polakami, Amerykanami. Ze względu na koszty (za operację płaci Hiszpania) przybyła nas tu ograniczona liczba, ale przecież szpica jest tylko pierwszym elementem znacznie większych, 40-tysięcznych oddziałów szybkiego reagowania NATO.

Czy jednak nie byłoby lepiej, gdyby na terenie Polski znajdowały się od razu stałe bazy NATO, jak tego od lat domagają się władze w Warszawie?

Jako wojskowy uważam, że nie. Doświadczenie bojowe uzyskałem w jednostkach lekkiej piechoty powietrznodesantowej, gdzie liczy się przede wszystkim szybkość reagowania na zagrożenie, gdziekolwiek ono by było. Taka też jest idea szpicy. Jej zastosowanie jest o wiele bardziej wszechstronne niż stałych baz, których idea nie odpowiada już wyzwaniom bojowym XXI wieku. Żyjemy w świecie globalnym, siły zbrojne są coraz mniejsze, ale za to coraz bardziej mobilne i profesjonalne.

W Hiszpanii Amerykanie takie bazy jednak mają – w jednej z nich, w Moron de la Frontera w Andaluzji, zwiększyli ostatnio liczbę wojsk...

To jest jedna z baz hiszpańskich, które użyczamy Amerykanom. Są umiejscowione w strategicznym miejscu dla przerzutu wojsk.

Wychodząc od natowskich danych wywiadowczych, na ile realna jest w tej chwili rosyjska ofensywa przeciwko Polsce, w szczególności z obwodu kaliningradzkiego?

Nie traktujemy Rosji jako wroga. Owszem: dokładnie przyglądamy się jej działaniom, bo to kraj, który prowadzi agresywną politykę. Ale gdybym był rosyjskim przywódcą, nie myślałbym o uderzeniu na Polskę, bo to by oznaczało wywołanie trzeciej wojny światowej. Gdy zaś idzie o obwód kaliningradzki, Rosja zgromadziła tam dużą liczbę wojsk, które są w stanie obronić ten region, ale nie na tyle silne, by podjąć działania zaczepne, ofensywę.

Hiszpanie są gotowi walczyć, a nawet umrzeć za tak daleki kraj, jakim jest Polska?

Nasze społeczeństwo wie, do czego się zobowiązaliśmy, przystępując do sojuszu atlantyckiego w 1982 r. Tragedia drugiej wojny światowej nie powtórzy się dopóki będziemy razem, to warunek naszej siły. Hiszpanie doskonale zdają sobie sprawę, że nasze najcenniejsze wartości – wolność, demokracja – zależą od utrzymania NATO.

Od śmierci Franco w 1975 r. armia nie była jednak popularna, bo kojarzyła się z dyktaturą. Z tego samego powodu wielu Hiszpanów odrzuciło symbole narodowe, tradycyjny patriotyzm. To nie sprzyja nastrojom defetystycznym w społeczeństwie?

Czasy się zmieniają. Od 10–12 lat wojsko jest drugą lub trzecią najbardziej docenianą instytucją zaufania publicznego w Hiszpanii. Mówimy już więc o trwałej tendencji. Trudno mi wejść w duszę przeciętnego Hiszpana, ale sądzę, że patriotyzm pozostał w niej wciąż bardzo żywy. Od upadku dyktatury radykalnie zmieniła się sama armia – nastąpiła jej profesjonalizacja, wsparliśmy budowę instytucji demokratycznych.

Hiszpania przeznacza jednak tylko 0,9 proc. PKB na obronę, dwa razy mniej, niż zaleca NATO i poniżej tego, co proporcjonalnie wydaje Polska. To nie jest tak, że pana kraj korzysta z gwarancji bezpieczeństwa opłaconych przez innych?

Oczywiście, że chciałbym, aby na obronę przeznaczano 2 proc. PKB, ale rząd ma inne priorytety, które musi zaspokoić, a sytuacja gospodarcza kraju jest złożona. Mimo to premier Rajoy zapowiedział, że jak tylko kondycja ekonomiczna Hiszpanii się poprawi, na obronę będziemy przeznaczać do 2 proc. dochodu narodowego. Solidarność w NATO nie sprowadza się jednak tylko do tego. Trzy tysiące hiszpańskich żołnierzy bierze w tej chwili udział w różnych misjach zamorskich, udostępniamy nasze bazy sojusznikom, a dane naszego wywiadu w walce z dżihadystami. Przez ostatnie sześć miesięcy braliśmy też udział w patrolowaniu obszaru powietrznego nad krajami bałtyckimi.

Do jakiego stopnia ewentualna niepodległość Katalonii osłabiłaby zdolność działania hiszpańskiej armii?