SN rozstrzygnął problem tzw. niedoubezpieczenia, czyli zmniejszania przez firmy ubezpieczeniowe odszkodowania

Sąd Najwyższy rozstrzygnął problem tzw. niedoubezpieczenia, czyli zmniejszania przez firmy ubezpieczeniowe odszkodowania, odpowiednio do zaniżonej wartości ubezpieczonej rzeczy, mimo że mieści się w kwocie ubezpieczenia. Uznał, że jego zasady muszą być zawarte w umowie, a nie tylko w ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU), a konsument musi być o tym poinformowany.

Niepełna likwidacja

Kwestia ta wynikła w sprawie o odszkodowanie za szkody spowodowane przez pożar domu. Biegli wycenili je na 159 tys. zł. Towarzystwo wypłaciło dobrowolnie w ramach postępowania likwidacyjnego 82 tys. zł. Wskazało, że należy zastosować klauzulę proporcjonalności, bo określona w polisie wartość domu była znacznie zaniżona. Zamiast 678 tys. zł podano 418 tys. zł. Z tego powodu towarzystwo pomniejszyło szkodę o wskaźnik niedoubezpieczenia (0,61) i określiło ją na 96 tys. zł.

Sprawa trafia do sądu okręgowego, który zasądził pełne wyrównanie odszkodowania. Z kolei Sąd Apelacyjny w Łodzi podzielił stanowisko Towarzystwa. Uwzględnił stopień niedoubezpieczenia i zasądził 96 tys. zł. Właściciele domu stracili przez to 63 tys. zł w stosunku do rzeczywistej straty. Sprawa trafia do Sądu Najwyższego. A ten stanął po stronie poszkodowanych.

Pełna szkoda

SN wskazał, że w ubezpieczeniach majątkowych regułą powinna być wypłata odszkodowania odpowiadającego w pełni wysokości szkody. Jedyną granicę stanowi suma ubezpieczenia, gdyż ona odpowiada wysokości składki. W tej sprawie tzw. kwota ubezpieczenia była znacznie wyższa, wynosiła 418 tys. zł.

– Dlatego wszelkie klauzule ograniczające odpowiedzialność ubezpieczyciela, w tym o niedoubezpieczeniu, jako wyjątek, wymagają wyraźnego wskazania w umowie – nawet jeśli są zawarte w OWU zaakceptowanych przez konsumenta – oraz poinformowania go o ich skutkach – wskazał SN. – Towarzystwo nie dokonywało nadto wyceny budynku ani przy zawieraniu pierwszej umowy, ani przy jej wznowieniach, tylko zastosowało własny wskaźnik 2 tys. zł za mkw.

Dodajmy, że w wyroku z 16 października 2014 r. (III CSK 302/13) SN powiedział, że to firma ubezpieczeniowa powinna dopilnować, by składka odpowiadała wartości rzeczy.

– Powodowie wykupili najbogatszą wersję ubezpieczenia „maximum", mogli więc liczyć, że szkoda będąca poniżej sumy ubezpieczenia zostanie pokryta w całości – wskazał Jan Górowski, sędzia SN.

SN zastosowane niedoubezpieczenie uznał za niedozwoloną klauzulę umowną i zmieniał werdykt. W efekcie właściciele domu uzyskają pełne wyrównanie szkody.

– Metoda proporcjonalnego określenia odszkodowania, co potwierdza obecnie SN, to potworna pułapka, w którą nieświadomie wpadają ubezpieczeni. Jej skutki były szczególnie widoczne, gdy ubezpieczyciele stosowali ją wobec dotkniętych powodzią w 2010 r. – mówi „Rz" Aleksander Daszewski, radca prawny w Biurze Rzecznika Finansowego. – Stąd z satysfakcją odnotowujemy dobitne wskazanie Sądu Najwyższego, że regułą w ubezpieczeniach powinna być pełna ochrona. Wyjątki od tej zasady powinny być jednoznacznie zapisane i wyraźnie zakomunikowane słabszej stronie umowy przy jej zawieraniu. To ubezpieczyciel jako profesjonalista powinien przestrzec klienta przed konsekwencjami zawarcia umowy ubezpieczenia nieruchomości poniżej jej wartości rynkowej – podkreśla.

Wyrok SN jest ostateczny.

sygn. akt: II CSK 743/15