Jak żyje się na Białorusi?

Korespondencja z Mińska

To prawda, że Mińsk już nie jest tym miastem, którym był 20 lat temu. Życie tu toczy się podobnie jak w każdej europejskiej stolicy. W ciągu ostatnich kilkunastu lat pojawiły się liczne sieci supermarketów, a miasto roi się od pubów, restauracji, kawiarenek i nocnych klubów.

Budowana jest trzecia linia metra, która jeszcze bardziej usprawni dobrze rozwiniętą komunikację. Zapewne większości turystom odwiedzającym ten kraj właśnie takie wspomnienia pozostaną po Białorusi. Ale wystarczy przyjrzeć się bliżej i porozmawiać z ludźmi, by ujrzeć drugą stronę medalu. Już nie tak błyszczącą i kolorową.

Drożyzna i monopol

– Ludzie narzekają, ale przypomnijmy czasy, kiedy w naszych sklepach niczego nie było, nawet podstawowych rzeczy. A teraz wszystko jest – mówi emerytowany profesor w portierni jednej z mińskich uczelni wyższych.

– Teraz wszystko jest, tylko pieniędzy nie ma – odpowiada uprzejma pani, podając staruszkowi kurtkę.

Ten krótki dialog bardzo dobrze obrazuje dzisiejszą sytuację w niespełna dziesięciomilionowej Białorusi.

W jednym ze znanych mińskich marketów „Radziwiłowskim" chleb kosztuje średnio ok. 1,5 rubla (równowartość 3,2 złotego), kilogram łopatki wieprzowej – 9 rubli (około 20 złotych), kilogram kurczaka – 6 rubli (13 złotych), średnia cena wędliny to 14 rubli (ponad 30 złotych), a 100-gramowe opakowanie kawy mielonej Tchibo kosztuje aż 3,5 rubla (7,5 złotego).

Poza wódką (najtańsza ok. 14 złotych) i papierosami (średnio 6,5 złotego) prawie wszystkie towary kosztują więcej niż w Polsce.

– Gdyby na Białorusi produkty kosztowały tyle samo co w Polsce, jedna białoruska rodzina zaoszczędziłaby rocznie nawet 400 dolarów (ponad 1600 złotych) – mówi „Rzeczpospolitej" znany białoruski ekonomista Jarosław Romańczuk.

Prezydent walczy ze średnią krajową

– Te ceny odzwierciedlają dzisiejszy stan białoruskiej gospodarki. Handel detaliczny jest zmonopolizowany przez ludzi blisko związanych z władzą. Nie wpuszcza się tu żadnych zachodnich sieci handlowych. Poza tym prawo nakazuje, by w sklepach prawie 90 proc. towarów było białoruskiej produkcji – tłumaczy.

Ceny w białoruskich sklepach wydawałyby się przystępne gdyby nie fakt, że obecnie średnia krajowa pensja wynosi tu nieco ponad 700 rubli (równowartość 1500 złotych). A na białoruskiej prowincji zarobki są często nawet dwukrotnie niższe.

Białorusini zarabiają więcej niż sąsiedzi – Ukraińcy, ale mniej niż np. mieszkańcy Macedonii, gdzie średnia pensja obecnie wynosi około 350–400 dolarów.

Mieszkańcy Mińska przyznają, że średnią krajową nawet w stolicy nie jest łatwo zarobić. – Przez ponad trzy miesiące szukałam pracy jako księgowa, by tyle zarabiać, ponieważ wszystkie dotychczasowe propozycje były o wiele mniejsze – mówi mi Ania, absolwentka prestiżowej mińskiej uczelni prawniczej.

Przyznaje, że gdyby nie własne mieszkanie i mąż, utrzymać się w Mińsku byłoby jej bardzo trudno. Za wynajęcie kawalerki trzeba zapłacić mniej więcej 200 dolarów (około 800 zł), pod warunkiem że znajduje się ona daleko od centrum. Co prawda czynsze są znacznie mniejsze niż w Polsce. W takim mieszkaniu wynosi on miesięcznie ok. 30 rubli (65 złotych).

– Pieniądze nie są najważniejsze, byle nie było wojny – dodaje Ania.

Niskimi zarobkami zaniepokoił się kilka dni temu prezydent Białorusi Aleksandr Łukaszenko podczas wizyty w Mohylewie. Polecił on swoim urzędnikom, by w przyszłym roku średnia pensja na Białorusi wynosiła nie mniej niż 500 dolarów.

– Prezydent zaczyna udawać Świętego Mikołaja i chce dużo obiecać. Władze wcześniej wielokrotnie sztucznie podnosiły zarobki, ale kończyło się to dewaluacją, inflacją i recesją, z której już trzeci rok z rzędu nie możemy wyjść – mówi Romańczuk.