Zakaz handlu w niedziele zabija małe sklepy

Z danych Euromonitor International wynika, że w tym roku można się spodziewać spadku obrotów w tradycyjnych sklepach o 5,1 proc. Tempo spadku nieco wyhamowało, co jest związane z ogólną poprawą koniunktury na rynku. Lepiej radzą sobie też placówki wyspecjalizowane czy sprzedające głównie alkohol i papierosy. Małe, tradycyjne spożywczaki są w znacznie gorszej sytuacji – dla nich prognozowany jest spadek aż o 6,3 proc.

Tysiące do zamknięcia

Podobnie jest z liczbą placówek. W ich przypadku prognozowane jest zamknięcie 2 tys., podczas gdy cały sektor rynku skurczy się o 5,2 tys.

Małych sklepów ubywa od lat, ten rok miał przynieść odwrócenie trendu z powodu zakazu handlu w niedzielę. W założeniu małe sklepy w ten dzień mogły pracować, zatem po zamknięciu hipermarketów czy dyskontów miały zdobyć klientów. – W niedzielę mamy największe obroty w tygodniu, ale za to w pozostałe dni spadły o 20–30 proc. Nie jesteśmy w stanie walczyć z promocjami dyskontów, zwłaszcza w soboty – mówi właściciel sklepu pod Warszawą.

– Zakaz uderzył najmocniej w sklepy największe i najmniejsze, pozostałe wciąż szukają modelu poradzenia sobie z tym wyzwaniem. O ile problemy hipermarketów były spodziewane, to spadki w małych sklepach pomysłodawców ustawy mogą zaskoczyć – mówi Andrzej Faliński, prezes Forum Dialogu Gospodarczego i ekspert rynku handlowego. – Tymczasem to ewidentne powtórzenie scenariusza węgierskiego po wprowadzeniu zakazu handlu w niedzielę. A mówiliśmy o tym już trzy lata temu, gdy pojawiły się pierwsze projekty – dodaje.

W grupie nadzieja

Potwierdzają to dane firmy Nielsen, zgodnie z którymi w miesiącach z zakazem handlu najmocniej wzrosła sprzedaż FMCG na stacjach benzynowych, ale też w dyskontach i sklepach ze słodyczami i alkoholem. Liderami spadków są hipermarkety, ale 1–2 proc. tracą też małe sklepy.

– Zakaz handlu w niedzielę wzbudza wiele emocji wśród detalistów, producentów, ale też samych konsumentów i każda z tych grup próbuje się w nowej rzeczywistości odnaleźć. Widoczne są działania detalistów, takie jak wydłużone godziny pracy w pozostałe dni tygodnia czy promocje mające na celu zwiększenie koszyków zakupowych. Dodatkowo promocje te są szeroko komunikowane w mediach – mówi Małgorzata Cichecka, dyrektor z Nielsena. – Działania marketingowe przyniosły rezultat, gdyż wpłynęły na decyzje zakupowe konsumentów, których większość zdecydowała się zrobić zakupy wcześniej, w piątek bądź sobotę – dodaje.

Małe sklepy nie są w tych realiach skazane na zniknięcie z rynku. – Szansą jest tylko wchodzenie w grupy zakupowe czy sieci partnerskie lub franczyzowe. Tylko w ten sposób mogą zaoferować atrakcyjnie ceny i próbować walczyć o klientów z innymi graczami. Inaczej nie będą w stanie się utrzymać – mówi Andrzej Faliński.

Zgodnie z ustawą o zakazie handlu sklepy działające w ramach grup franczyzowych mogą w ten dzień pracować, o ile za kasą stać będzie właściciel, korzystający ewentualnie z pomocy członków rodziny – pracownicy muszą mieć tego dnia wolne.

– Sieci franczyzowe radzą sobie z nowym prawem na pewno lepiej niż inni gracze. Najbardziej negatywne skutki zakazu odczuwają placówki działające w centrach handlowych. Choć gastronomia może w niedzielę pracować, to konsumenci korzystali z takich usług raczej przy okazji zakupów. Gdy tych nie mogą zrobić, wybiorą restauracje choćby przy ulicy albo wręcz zamówią obiad do domu – mówi Marcin Kaleta, ekspert firmy doradczej Profit System, zajmującej się rynkiem franczyzowym. – Przyszły rok będzie miał jeszcze większy wpływ, niedziel handlowych będzie jeszcze mniej, a konsumenci przyzwyczają się do tych utrudnień. Firmy będą musiały znaleźć na to sposób – dodaje.

Według raportu firmy na rynku w 2017 r. przybyło ponad 4,3 tys. sklepów i punktów usługowych na licencji – ich liczba wzrosła do 75,9 tys. Pod tym względem rok 2017 był szczególnie udany dla Żabki, która powiększyła swoją sieć o ponad 1,1 tys. punktów. Szybki rozwój był widoczny również w innych sieciach spożywczych.

Anna Szmeja prezes Retail Institute

Po czterech miesiącach funkcjonowania ustawy firmy podsumowują jej skutki. Dziś najważniejszymi parametrami dla wszystkich są odwiedzalność oraz obroty – to na ich podstawie zarządy sieci handlowych będą podejmowały decyzje o rozwoju lub jego zahamowaniu, o zatrudnieniach lub zwolnieniach itp. Czytając komentarze w internecie, odnoszę wrażenie, że większość z nich jest skutkiem myślenia o tym, że za centrami handlowymi stoją wielkie korporacje i nie dotykają Kowalskiego czy polskich firm, które rząd chce otoczyć parasolem ochronnym. Są centra, w których 40 proc. oferty to firmy rodzime, lokalne polskie: kwiaciarnie, cukiernie, jubilerzy, sklepy z ubraniami czy butami oraz kluby fitness.

Duże sieci także tracą

Ograniczenie handlu w niedzielę dla ponad 37 proc. przedsiębiorców oznacza utrudnienia w funkcjonowaniu ich firm – pokazuje 15. edycja badania Bibby MSP Index. 1/3 ankietowanych wskazuje także, że zmiana będzie miała negatywny wpływ na ich działalność w najbliższych latach. Firma zauważa, że polska gospodarka napędzana jest, przy braku inwestycji w sektorze prywatnym, konsumpcją. Sytuacja ta powoduje, że wśród przedstawicieli firm pojawiają się obawy, że wzrost gospodarczy jest jedynie chwilowy. Co więcej, stabilizacji nie sprzyjają również kolejne zmiany ustawowe wprowadzane w trybie doraźnym, takie jak ograniczenie handlu w niedzielę, bez możliwości przystosowania się firm do nowych regulacji jeszcze przed rozpoczęciem ich stosowania. Opinię wydano pochopnie. – Ograniczenia czasu pracy punktów handlowych na pewno nie sprzyjają dynamice koniunktury. Trzeba jednak zaznaczyć, że w większym stopniu zakaz handlu w niedzielę uderza w duże sieci handlowe aniżeli w małe firmy – mówi Anna Czarczyńska, ekspert firmy faktoringowej Bibby Financial Services. – Wyraźnie tracą jednak małe punkty handlowo-usługowe umieszczone w obrębie galerii handlowych. Jednak na pełny efekt skutków regulacji handlu w niedzielę uwzględniający zachowania adaptacyjne firm musimy poczekać do następnego badania za kolejne sześć miesięcy – dodaje. Wiele firm będzie musiało postawić na zmiany w modelu biznesowym. Obecny kształt ustawy sprzyja przynajmniej na razie rozwojowi handlu internetowego, który regulacjami nie jest dotknięty. Nie wiadomo, czy się to nie zmieni.

Handel