Jak znaleźć 40 mld zł na zdrowie

– Wzrost efektywności obecnych nakładów na służbę zdrowia jest konieczny. Ale nie łudźmy się. Żeby naprawdę naprawić służbę zdrowia, potrzebny jest wzrost wydatków na ten cel – mówi „Rzeczpospolitej" Jeremi Mordasewicz z Konfederacji Lewiatan. Opinia Mordasewicza nie jest odosobniona – ostatnio Rada Dialogu Społecznego, w skład w której wchodzą przedstawiciele pracodawców i związkowców, wydała wspólne oświadczenie, w którym postuluje wzrost nakładów na zdrowie w ciągu trzech lat do 6,8 proc. PKB.

Składka w górę?

W ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, budżetu państwa i budżetów samorządów w ubiegłym roku na ochronę zdrowia przeznaczyliśmy ok. 85 mld zł, czyli 4,7 proc. PKB – wynika z szacunków „Rz". Wzrost do 6,8 proc. oznacza, że należałoby w systemie finansów publicznych znaleźć dodatkowo nawet 40 mld zł (w cenach za 2016 r.), co stanowi poważane wyzwanie. Gdzie w takim razie należy ich szukać?

Najprościej byłoby podnieść składkę zdrowotną. Obecnie wynosi ona 9 proc. wynagrodzeń z pracy, co przyniosło w zeszłym roku ok. 70 mld zł. – Gdyby składka wynosiła 13–14 proc., prawdopodobnie pokryłaby wszystkie potrzeby – szacuje Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Pracodawców RP.

Ale na taki wzrost prawdopodobnie nie zgodziłyby się związki zawodowe. – Wyższe nakłady na służbę zdrowia są konieczne, ale nie może się do odbyć kosztem zwiększenia obciążeń Polaków, czyli przez proste podnoszenie składki – zastrzega Wiesława Tarnowska, wiceprzewodnicząca Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ).

– Teoretycznie można by też było zwiększyć zadłużenie państwa. Problem w tym, że takie rozwiązania rządu PiS jak program 500+ czy obniżenie wieku emerytalnego wyczerpały już przestrzeń do zwiększania deficytu finansów publicznych – zauważa Łukasz Kozłowski. I wylicza, że w przyszłym roku ma on wynieść 2,7 proc. PKB, a po doliczeniu wyższych wydatków na zdrowie wzrósłby do ponad 5 proc. PKB, czyli znacznie powyżej unijnych limitów.

Ograniczyć przywileje

– Pozostaje więc tylko poruszanie się w takiej przestrzeni finansów publicznych, jaką mamy obecnie – zaznacza Kozłowski. Tyle że wymagałoby to głębokiej reformy po stronie zarówno dochodów, jak i wydatków, co w sumie nie byłoby dla nikogo bezbolesne.

– Składki zdrowotnej ze pewnością nie należy w prosty sposób podnosić, w rozumieniu zwiększania obciążeń pracowniczych, jednak system składkowania powinien być bardziej solidarny – mówi Dorota M. Fal, ekspert ds. ubezpieczeń społecznych w BCC. I przypomina, że o ile osoby pracujące płacą wyższa składkę wraz ze wzrostem swoich dochodów, o tyle tzw. samozatrudnieni płacą ryczałt. – Dla firm o niskich przychodach stanowi on spore obciążenie, ale dla tych o znaczenie wyższych jest nieproporcjonalnie niski – podkreśla Fal.

Z kolei rolnicy mają zupełnie inny system wyliczania składki na zdrowie, a w sumie są one znacznie niższe niż osób pracujących. – Nie ma też możliwości rozpoczęcia faktycznych działań naprawczych bez wprowadzenia systemu łączącego publiczne i prywatne środki wydawane na ochronę zdrowia czy dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych – ocenia Dorota Fal.

Eksperci rekomendują też, by pieniędzy na służbę zdrowia poszukać w innych wydatkach państwa. Przede wszystkim w systemie emerytalnym i polityki społecznej. – Bardzo żałuję, że rząd nie przyjął naszej propozycji, by równowartość kosztów obniżenia wieku emerytalnego przeznaczyć na opiekę zdrowotną – mówi Jeremi Mordasewicz. – Ale skoro rząd na to się nie zgodził, dziś pozostaje szukać innych źródeł oszczędności – dodaje ekspert Konfederacji Lewiatan.

Chodzi m.in. o ograniczenie ogromnych przywilejów emerytalnych, m.in. górników i rolników. – Ich składka emerytalna nie pokrywa kosztów ich świadczeń, to inni podatnicy muszą się dokładać, by pokryć tę różnicę. Oczywiście tego systemu nie się zmienić z dnia na dzień, ale jak najszybciej należy rozpocząć wygaszenie przywilejów – dodaje Mordasewicz.

Zlikwidować ulgi

Zdaniem organizacji pracodawców kilkanaście miliardów złotych można by też oszczędzić na polityce społecznej. – Wprowadzając kosztowny program 500+, rząd powinien uporządkować i uspójnić system wsparcia rodzin – potwierdza Aleksander Łaszek, główny ekonomista Fundacji FOR. – Ale tego nie zrobił, więc wydatki na te cele się dublują – dodaje.

– Dlatego warto by się zastanowić np. nad zniesieniem ulgi podatkowej na dzieci czy możliwości wspólnego rozliczania się małżonków – mówi Mordasewicz. Tylko te dwie pozycje dałby około 10 mld zł rocznie.

Czy zgodziłbyś się na likwidację ulg na dzieci w imię poprawy w służbie zdrowia?

Podyskutuj z nami na: facebook.com/ dziennikrzeczpospolita

Najwięcej na renty i emerytury

W zeszłym roku wydatki - te realizowane z budżetu państwa, ale też samorządów, funduszy celowych i różnych agencji wykonawczych - wyniosły w sumie prawie 750 mld zł, czyli ponad 40 proc. PKB. Największą część budżetowego tortu pochłaniają renty i emerytury i dodatki do nich - aż 28,2 proc. Kolejną bardzo dużo pozycją jest pomoc społeczna, czyli różnego rodzaju świadczenia (w tym program 500+), zasiłki (np. chorobowe, macierzyńskie, z tytułu bezrobocia, ubóstwa, itp.), a także wsparcie rynku pracy (np. subsydiowane miejsce pracy dla niepełnosprawnych). W sumie tak szeroko rozumiane cele społeczne (emerytury i inne świadczenia) stanowią aż 41,6 proc. wszystkich wydatków państwa. W relacji do PKB to 16,8 proc., to mniej niż średnio w krajach UE, ale plasujemy się mniej więcej w środku stawki. Za to pod względem wydatków na zdrowie jesteśmy w ogonie Europy. Według danych Eurostatu, w 2015 r. na ten cel wydaliśmy 4,7 proc. PKB, podczas gdy średnio w UE było to 7,2 proc. PKB. Przed nami znajdują się nie tylko kraje Zachodniej Europy, ale także większość państw naszego regionu. Za to pod względem wydatków na obronność, a także bezpieczeństwo (w tym działanie sądów) wydajemy więcej niż średnia w UE.

Opinia

Maciej Bukowski, prezes think tanku WISE Europa