Nowa rola Trybunału Konstytucyjnego - Małgorzata Pyziak Szafnicka o TK w czasach "dobrej zmiany"

Dobrze, że mamy w końcu strażnika prawa...

Aktualizacja: 23.02.2020 09:38 Publikacja: 23.02.2020 00:01

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Tradycyjne funkcje sądu konstytucyjnego i pojawienie się nowej

1. Punktem wyjścia dla budowy systemu kontroli konstytucyjnej w Europie była koncepcja porządku prawnego jako zhierarchizowanego zbioru norm, z konstytucją na czele (tzw. normatywizm Hansa Kelsena). Pierwszy sąd konstytucyjny, utworzony w Austrii w 1920 r., miał czuwać nad zachowaniem tej hierarchii i eliminować z porządku prawnego normy niższej rangi, naruszające normy usytuowane wyżej. Rozwój sądownictwa konstytucyjnego w Europie nastąpił po drugiej wojnie światowej i był związany nie tyle z upowszechnieniem koncepcji teoretycznej, ile z dostrzeżeniem, że „kataklizm faszyzmu i nazizmu zrujnował teorie konstytucyjne oparte na prymacie ustawy, a także parlamentu – jako naturalnego protektora wolności i woli większościowej, utożsamianej z wolą powszechną" (D. Rousseau, Sądownictwo konstytucyjne w Europie, tłum. M. Granat, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1999, s. 23). Uznano, że dla odbudowania demokracji konieczne jest ustanowienie instytucji, która zagwarantuje mniejszości możliwość kontrolowania ustaw pod kątem ich zgodności z konstytucją. Rola sądu konstytucyjnego polega na eliminowaniu z porządku prawnego aktów prawnych naruszających konstytucję, ale ma też istotną wagę ustrojową, gwarantując opozycji parlamentarnej wpływ na treść prawa stanowionego przez większość. Takie znaczenie miało utworzenie sądu konstytucyjnego w Polsce. Jak pisze A. Zoll, „Powołanie Trybunału Konstytucyjnego w 1986 r., (...), pozostawało w istocie rzeczy w sprzeczności z zasadą kierowniczej roli partii i zasadą jednolitej władzy państwowej wyrażonymi w tekście obowiązującej wówczas Konstytucji z 1952 r. Kompetencja Trybunału Konstytucyjnego sprowadzała się bowiem do kontroli działalności Sejmu" (Skuteczność orzeczeń polskiego Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Księga XXV-lecia Trybunału Konstytucyjnego, Wyd. TK 2010, s. 56). Taka też pozostaje zasadnicza rola Trybunału Konstytucyjnego RP (dalej: TK, Trybunał) na gruncie obowiązującej Konstytucji RP z 1997 r. Jej wypełnianiu służy przede wszystkim przyznanie legitymacji czynnej w postępowaniu przed Trybunałem grupom parlamentarzystów (50 posłom i 30 senatorom – art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji RP), z natury rzeczy – opozycji, która tylko w ten sposób może doprowadzić do wyeliminowania z porządku prawnego niekonstytucyjnych aktów przyjętych przez większość.

Pozostało jeszcze 88% artykułu

PRO.RP.PL tylko za 39 zł!

Świąteczna oferta! Przygotuj się na najważniejsze zmiany prawne w 2025 r.
Wszystko o składce zdrowotnej, wprowadzeniu kasowego PIT i procedury SME. Raporty biznesowe, analizy ekonomiczne, webinary oraz użyteczne kalendarium.
Sądy i Prokuratura
Wyłudzają dane, okradają konta, podszywają się pod innych. Przestępcy nie próżnują i korzystają z AI
Materiał Promocyjny
Jak przez ćwierć wieku zmieniał się rynek leasingu
Sądy i Prokuratura
Sądy spowalniają, tysiące spraw czeka. Co z sędziami pokoju?
Sądy i Prokuratura
Zygmunt Drożdżejko: Rok działalności ministra sprawiedliwości jest rokiem straconym dla sądów
Sądy i Prokuratura
Uczciwość kredytu mierzymy zasadami ekonomii, a nieważność umów przepisami prawa
Materiał Promocyjny
5G – przepis na rozwój twojej firmy i miejscowości
Sądy i Prokuratura
Jakie są przesłanki do tymczasowego aresztowania?
Materiał Promocyjny
Nowości dla przedsiębiorców w aplikacji PeoPay